Mali sosyolojik yaklaşıma göre vergi bilincinin vergi uyumuna etkisi: Antalya ili örneği

Abstract

Vergilerin ve kamu harcamalarının politik, ekonomik, kültürel, kurumsal ve tarihi unsurlardan nasıl ve ne derecede etkilendiği ve bu unsurları nasıl etkilediği üzerinde yoğunlaşması, mali sosyolojinin temel özelliğidir. Mali sosyoloji; vergilerin ve kamu harcamalarının sosyolojik çözümlemesini yaparak, toplumun ve siyasi yapının ahlaki, ekonomik, kurumsal, kültürel, siyasal ve tarihsel kısımlarını araştırmaktadır. Bu araştırmada Antalya'daki gelir vergisi mükellefleri örneklem seçilerek mali sosyolojik yaklaşıma göre vergi bilincinin vergi uyumuna etkisi incelenmiştir. Yapılan çalışmanın hedefi, mükelleflerin vergiye bakış açılarını ve algılarını pozitif perspektifte tutarak optimal kanuni düzenlemelerin neler olabileceğini belirlemek, yürürlükte olan vergi denetimi ile ilişkili kanunların mükelleflerce nasıl okunduğu ve bu düzenlemelerin vergi bilinçleri üzerindeki analizleri yapılarak ortak bir paydaya ulaşma çabasıdır. Bu noktada çalışmamız, mükelleflere vergi bilinci aşılayarak vergi uyumunun sağlanabilmesi ve vergi denetim riskini minimize edebilecek kanuni düzenleme önerilerinin zaman kaybetmeden hayata geçirilmesi açısından önemlidir. Antalya ilinde faaliyet gösteren aktif 196 gelir vergisi mükelleflerine yönelik anket araştırması yapılmış ve mükelleflerin vergi bilincine etkisi olan cinsiyet, eğitim durumu, gazete okuma ve ekonomi haberlerinin takip edilmesi gibi etkenler değerlendirilmiştir. Araştırma kapsamında geliştirilen hipotezler test edilirken yöntem olarak parametrik hipotez testlerinden bağımsız çift örneklem t-testi, ANOVA kullanılmıştır. Mali sosyolojik yaklaşıma göre vergi uyumunun yalnızca kamu otoritesinin vergi politikaları ile sağlanamayacağı açıktır. Çalışmanın sonucunda vergi uyumunun sağlanmasında; sosyolojik, psikolojik, dini, ekonomik ve kültürel kalemlerin etkili faktörler olduğu belirlenmiştir.