Kent, mekan ve yoksulluk: Antalya Baraj ve Güneş mahalleleri örneği

Abstract

Tüm insanlığı ilgilendiren konuların başında gelen yoksulluk, toplumların tarihsel arka planıyla ele alınan problemlerden bir tanesidir. Sanayileşme ile birlikte kırsal alandan kente göçlerin hız kazandığı yoksulluk kırın iticiliğiyle birlikte kentte daha fazla görünür olmaya başlamıştır. Kentin değişen anlamlarıyla birlikte bir yandan gecekonduların bir yandan yüksek binaların yer almasına neden olan kentsel dönüşüm, üzerinde yeniden tartışılması gereken yoksulluğun yeni biçimlerini görünür kılmaktadır. Mutlak anlamının yanı sıra yoksulluğun giderek sosyal görünürlük kazandığı kentlerde işsizlik, süreksiz işler ve tüketememe üzerinden şekillenen yeni bir yoksulluk dikkat çekmektedir. Bu haliyle yoksulun mekânı deneyimleme biçimi üzerinden şekillenen yaşam tarzlarını kentlerde okuyabilmek mümkün olmaktadır. Kente ait olmanın ötesinde kente tutunmak için geliştirdikleri yöntemlerle bağlantılı olarak kentsel yoksulluk gündelik hayat ilişkileri üzerinden tezahür etmektedir. Yoksulluğun, yoksulun kendi anlam dünyasında nasıl yaşantıladığını kavramaya yönelik olan bu çalışmada, yoksulluğun işsizlik, çalışma ve tüketebilme/tüketememe bağlamında açıklanan yeni biçimleri, Antalya kentine bağlı Baraj ve Güneş mahallelerinde yaşayan bireyler örneği üzerinden açıklanmaya çalışılmaktadır. Nitel araştırma yönteminin tercih edildiği bu çalışmada veriler, "derinlemesine görüşme tekniği" ile elde edilmiştir. Elde edilen veriler; "kente göç etme nedenleri", "hemşerilik ilişkilerinin kente göç etme sürecine etkisi", "sosyo-ekonomik durum ve yoksullukla baş etme stratejileri", "tüketim pratikleri", "aidiyet hissi: mekânla ve yakın çevre ile kurulan bağ", "evlilik, eşler arası ilişkiler", "kentsel mekânda gündelik hayat pratikleri", "sağlık ve tedavi imkânları", "ne olursa olsun dünyada olmak: yaşam memnuniyeti", "güç, başarı, dürüstlük ve ahlaka dair tutumlar", "yaşama dair beklentiler: değişmeyecek olana vurgu", "formel ve enformel ağları ve dayanışma örüntüleri" ve "sosyal dışlanma; kentin içinde ve dışında olmak" temaları üzerinden analiz edilmektedir. Bu kapsamda Antalya kentinin belirlenen iki mahallesinde on dört (14) erkek ve on sekiz (18) kadın olmak üzere otuz iki (32) kişi ile derinlemesine görüşmeler yapılmıştır. Veriler, ilgili literatür ile ilişkilendirilerek yorumlanmaktadır. Araştırma kapsamında elde edilen veriler; yoksulluğun temel nedenlerinin işsizlik, gelir düşüklüğü ve gelirden yoksunluk olduğunu ortaya koymaktadır.