Devlet ve insan hakları perspektifinde hukuk ve sinema

Abstract

Disiplinler arası bir çalışma olan bu tez, hukuku anlamak ve anlamlandırmak için çerçevenin dışına çıkma, hukuku farklı bir disiplinin gözüyle okuma girişimidir. Tezin hazırlanma aşamasında, hukuk ve sinema ilişkisini bu yönüyle inceleyen herhangi bir lisansüstü tez çalışması daha önceden yapılmadığı için konu anlatımına dair çalışma metodolojisi tarafımızca kararlaştırılmıştır. Bu anlamda, çalışmayı meydana getiren konu başlıkları ve film seçimleri özgündür. Hukuk ve sanat bağlamından hareketle hukuk ve sinema üzerine hazırlanan tezin, her iki disiplinin ilişki ve etkileşimi üzerine çalışacaklar için başvurulacak bir kaynak oluşturması ve sinemanın hukuk öğretiminde bir yöntem olarak yerini sağlamlaştırması için işlevsel bir adım olması ümit edilmektedir. Çalışma, hukuk öğretiminde başvurulan yeni metotlar içinde sinemanın esaslı bir yer tuttuğunu savunan ve son yıllarda sesini daha çok duyurmaya başlayan 'Hukuk ve Sinema' hareketinin öngördüğü biçimde, hukukun algılanmasını kolaylaştıracak ve özümsenmesini sağlayacak perspektifi genişletmek yolunda, sinemanın sunduğu verilerden yararlanılacak bir kaynağı literatüre kazandırmayı gaye edinmektedir. Hukuk ve sinema özelinde hukuk ve sanat bağlantısına ilişkin somut görünümler sunan bu çalışma, okuyucunun soyut ve karmaşık hukuk alanları arasında başı çeken devlet ve insan hakları kuramlarına sinema penceresinden bakabileceği bir alan açmaktadır. Hukuki kavram ve olgulara sanatçıların (sinemacıların) gözüyle bakmak ve tabiri caizse sıkışıp kalan ve artık kendini tekrar etme tehlikesiyle yüz yüze olan doktrine yeni bakış açıları sunmak, esas amacıdır. Sinema özelinde sanatın, devlet ve insan hakları özelinde hukuka yansımalarına ışık tutmayı ve birbirilerinin tanımlayıcı ve tamamlayıcı unsurlarını bilimsel ve analitik bir çerçeveye oturtmayı amaçlayan bu tezde, Genel Kamu Hukuku'nun iki temel sacayağı olan Devlet Kuramı ve İnsan Hakları'nın genel konseptini oluşturan konuların sinema ile kesişimleri kamu hukuku yönüyle araştırılmış ve varılan sonuçlar ortaya konmuştur. Böylece, birer sosyal bilim olarak hukuk ve sinemanın karşılıklı etkileşimi ve sinemanın temsil ve anlatı boyutuyla hukuka katkısı, devlet ve insan hakları alanlarında incelenmiştir. Çalışma, üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, hukuk ve sanat ilişkisi ortaya konularak söz sinemaya getirilmiştir. İkinci bölümde devlet kuramı ve sinema, üçüncü bölümde insan hakları ve sinema ilişkisi ve etkileşimine, film tahlilleri eşliğinde belirlenen tüm yönleriyle değinilmiştir. Çalışmanın birinci bölümü, hukukun ve sanatın kavramsal ve kuramsal çerçevesini benzer biçimlerde çizdikten sonra her ikisinin eşdeğerliğini ortaya koymaktadır. Aynı zamanda bu iki alanın hak ve özgürlük kavramlarına yakınlığının altı çizilmektedir. Yine bu bölümde, hukuk ve sanat ilişkisini belirgin biçimde somutlaştıracak farklı sanat dallarının hukuk ve adalet anlatımına yer verilmiştir. Çalışmayı özgün hale getirmeyi amaçlayan ikinci ve üçüncü bölümler, soyut ve karmaşık bir yapıya sahip devlet ve insan hakları kuramlarının sinemada anlatımını içermektedir. İkinci bölümde, devlet kuramının siyaset, ideoloji, rejim gibi temel konuları; üçüncü bölümde, başta temel hak ve özgürlükler olmak üzere çeşitli insan hak ve özgürlükleri sinema filmleri ile çözümlenmiş ve bu kuramların sinemada temsili detaylı biçimde incelenmiştir.