Türkiye'nin E7 ülkeleri ile gerçekleştirdiği dış ticaretin çekim modeli yaklaşımıyla analizi

Abstract

E7, sermaye piyasaları hızla büyüyen ve ekonomik büyüklük açısından son zamanlarda önem arz eden "Gelişmekte Olan Yedi Ülke" kavramını temsil etmektedir. Bu ülkeler Çin, Hindistan, Rusya, Brezilya, Meksika, Endonezya ve Türkiye'dir. 2015 yılında G7 ülkeleri ile aynı ekonomik büyüklüğe ulaşan E7 ülkelerinin gelecek yıllarda G7'nin iki katı büyüklüğüne ulaşacağı beklenmektedir. Çalışmanın temel amacı Türkiye'nin E7 ülkeleri ile ticaretinin Çekim Modeli ile açıklanmaya uygun olup olmadığını analiz etmektir. Bu amaç doğrultusunda ilk olarak Basit/İlkesel Çekim Modeli ile dış ticaret hacmi analiz edilmiş daha sonra modele Linder ve nüfus değişkenleri eklenerek iki farklı model kurulmuştur. Bu tezde ilk olarak E7 ülkeleri, genel yapısı ve temel ekonomik göstergeleri açısından ele alınmıştır. Daha sonra 2000-2018 yılları arası E7 ülkelerinin Türkiye ile gerçekleştirdikleri dış ticaret rakamları veriler doğrultusunda yorumlanmıştır. Tezin ilerleyen bölümlerinde uluslararası ticaret akımlarını nitelik ve kapsam açısından etkin bir biçimde analiz eden Çekim Modeli detaylı bir şekilde ele alınmıştır. Uygulama bölümünde ise Panel Çekim Modeli yöntemi kullanılarak Türkiye'nin E7 ülkeleri ile 2000-2018 yılları arası gerçekleştirdiği dış ticaret hacmi analiz edilmiştir. Panel veri analiz sonuçlarına göre Türkiye'nin dış ticaret hacmi, Türkiye'nin GSYİH'si, E7 ülkelerinin GSYİH'leri ve E7 ülkelerinin nüfusu ile pozitif yönlü ve anlamlı bir ilişki göstermiştir. Mesafe değişkeni ise ticaret hacmini negatif yönde ve anlamlı etkilemiştir. Ayrıca Türkiye'nin nüfus değişkeni ve Linder değişkenin ticaret hacmi ile arasında anlamlı bir ilişkinin bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.