Toplumsal hareketler ve medya: Gezi Parkı ve Sarı Yelekliler örneği

Abstract

Toplumsal hareketler, toplumun yaşadığı hoşnutsuzluk ve isteklerin karşılanmasına yönelik talepler sonucu meydana gelen bir dışa vurumdur. Bu ifade biçiminin tarihi oldukça eski zamana dayanmaktadır. Eskiden beri görülen toplumsal hareketler kimi zaman çatışmalara, isyanlara, iç savaşlara dönüşmüş ve toplum üzeride ciddi etkiler göstermiştir. Günümüzde ise teknolojinin gelişimi ve haberleşme imkânlarının artması ile birlikte toplumsal hareketlerin önemi ve takip edilebilirliği artmakta ve etki alanı genişlemektedir. Toplumsal hareketler dünyanın hemen her yerinde görülebilmekteyken değişen şartlara göre toplumsal yapıların değişimleri ile birlikte şekillenmektedir. Özellikle 1960'lı yıllar, toplumsal hareketlerin temel özelliklerine yenilerinin eklenmesi ve bazılarının değişmesi açısından önemli bir zaman dilimi olmuştur. Her toplum değişik dinamiklere sahip olduğu için her hareketi tek bir kategori incelemek mümkün değildir. 21. yüzyıla gelindiğinde teknoloji ve sosyal medya sayesinde bireylerin sesini duyurması kolaylaşmış ve çoğu toplum bu avantajı kullanarak toplumsal eylemlere devam etmektedir. 2013 yılında Gezi Parkı ve 2018 yılında Sarı Yelekliler hareketleri de bu şekilde genişleme göstermiştir. Farklı talepler ile başlayan iki harekette kısa zamanda sosyal medyanın da yardımıyla çok sayıda insanın ilgisini çekmiş ve diğer ülkeler tarafından takip edilir hale gelmiştir. Sarı Yelekliler eylemleri bir seneden uzun süredir devam ederken Gezi Parkı eylemleri yaklaşık üç hafta sürmüştür. İki toplumsal hareket içinde birbiriyle zıt oldukça fazla söylem bulunmaktadır. Bu söylemleri okuyucuya ya da izleyiciye yansıtmak için kullanılan sözler, seçilen görseller, haber başlıklarında kullanılan kelimeler gelişi güzel seçilmemektedir. Bu doğrultuda, Gezi Parkı ve Sarı Yelekliler hareketleri ile ilgili Les Echos, RFI ve Le Monde Diplomatique haber sitelerinde yer alan haberler eleştirel söylem analizi yöntemi ile incelenmiştir. Eleştirel söylem analizi ile söylem daha detaylı incelenmekte ve altındaki derin mana irdelenmektedir. Bu analiz yapılırken Fransız medyasında yakın bir zaman zarfı içerisinde kendi tecrübe ettikleri Sarı Yelekliler ve Türkiye'de yaşanan Gezi Parkı hareketlerinin haberler aracılığıyla nasıl bir ideoloji doğrultusunda yansıtıldığını incelemek ve söylemler arasındaki farkları yorumlayabilmek hedeflenmiştir.