Simgesel anlatım bağlamında, Göz ve Boğa imgelerinin günümüz Türk heykel sanatındaki yeri

Abstract

Tapınmanın ihtiyaç doğrultusunda ilerlemesiyle somut göstergeler önem kazanmış, duvar çizimleri ve taşınabilir tılsım niteliğinde objeler, ilkel toplumlar tarafından üretilmiştir. Bunun altında yatan üretim ihtiyacı dini ritüellerin çevresinde şekillenmiş olup, mistik değerler kazanmıştır. Sanat tarihi örnek gösterildiğinde, Orta Asya ve Mezopotamya Uygarlıklarından günümüze ulaşan dini mitlerin resimli ve üç boyutlu anlatımları, mistik olanın kavramsal tasvirleri sembolik nitelik taşımakla beraber, kültür diye adlandırdığımız olgunun alt yapısını oluşturmaktadır. Üretilen nesnelere değer atfedip, estetik haz için kullanmak, beraberinde kabul edilebilir sezgisel bağlantıyı kurmuştur. İnsan toplulukları uzlaşarak; duygularını, düşüncelerini bildirmek için işaretlere ve nesnelere başvurmuş, bunun neticesinde simge kavramı ortaya çıkmıştır. Simgesel anlatım içerikli faaliyetlerin günümüz insanoğlu için anlam ve önemi kendisinden önceki oluşturulan temel ile anlaşılır kılınabilmektedir. Sembol ya da simge kullanımı heykel sanatında bir kitle, grup veya topluluğa evrensel ölçekte gerçekleşen sezgisel tavrıyla ve multidisipliner yaklaşımıyla iletişim olanağı sağlamaktadır. Geliştirdiği bu yöntemle iletişim kolaylığı sağlayan yazılı olmayan ve kurallara bağlanamayacak bir dil geliştirmektedir. Türk plastik sanatları içerisinde yer alan sanatçıların heykellerini güncel olarak sembol örneklerine dayandırabiliriz. Bu heykellerin ait olduğu büyüsel ve sembolik kavramlar, geleneksel tarzın dışında değişik bir pencere açmış, ait olduğumuz kültüre dair yaklaşımları kendine özgü üslubuyla plastik anlayışında izleyicilere sezinletmektedir. Simge dediğimiz gösterge başlangıçta bir araçtır. Sonrasında ise araç-değer ve günümüzde ise başlı başına bir değer olarak sanatçının kendi us görüş ve düşüncesinde yeniden üretilir ve yaratılır. Ancak simge dediğimiz olgu ilk anlamını da yitirmeden bugüne ışık tutarak süreklilik arz eder ve sanatçıya yeni düşünce ve imge yaratma konusunda yol ve yöntem önerir. Bu çalışmada simgesel anlatım bağlamında göz ve boğa imgelerinin tarihsel köklerine inebilmek, insan yaşamında ne denli önemli olduklarını ortaya çıkarabilmek, sanat dediğimiz olgu içindeki yerine vurgu yapabilmek ve bu bağlamda da günümüz Türk heykelindeki etkisini görünür hale getirerek kodlarını çözümleyebilmek için öneri sunabilmek hedeflenmektedir. Yine konuya ilgi duyanlara yol gösterebilmek ve kaynakça oluşturmak amaç edinilmektedir.