Dünya biyo-enerji piyasalarındaki gelişmelerin Türkiye tarım sektörü üzerindeki etkileri: kısmi denge tarım ticaret modeli ile etki analizi

Abstract

Bu çalışmada, dünya ve Türkiye biyo-yakıt piyasalarındaki gelişmeler ve politika değişikliklerine bağlı olarak dünya ve yurtiçi gıda hammadde fiyatlarıüretimdeki değişiklikler incelenmektedir. Çalışmada, Tarım Ticaret Politikası Simülasyon Modeli (Agricultural Trade Policy Simulation Model) platformu kullanılarak değişik senaryolar altında kısmi denge simulasyonlar yapılmaktadır.Çalışmanın bir bulgusu liberalizasyonun arz ve talep yönlü etkisinin biyo-yakıt üretimini teşvik eden politikaların arz ve talep yönlü etkisinden daha küçük olduğu yönündedir. Bu durumda, ülkelerin biyo-yakıt üretimi ve kullanımı ile ilgili hedefleri ve bu hedeflere ulaşmak için uyguladıkları politikalar, kırsal kalkınmaya destek veren politikalardan daha çok tarım piyasalarında daha fazla distorsyona neden olmaktadır. Analizler neticesinde elde edilen bir diğer bulgu hem DTÖ'nün son modalitesinin hem de biyo-yakıt politikalarının analize konu gıda hammaddelerinin fiyatlarında yükselmeye neden olduğudur. Dünya gıda hammaddeleri fiyatlarındaki yükselme, uygulanan destekleme politikalarına bağlı olarak ekilen alanın gıda amaçlı üretimden enerji amaçlı üretime kayması ile ortaya çıkmaktadır.Dünya fiyatlarının Türkiye'deki iç fiyatlar üzerindeki etkisi iki yönlü ortaya çıkmaktadır. Buğday ve mısır dışındaki ürünlerde iç fiyat değişimi dünya fiyat değişim trendlerini izlerken, adı geçen iki üründe tam tersi bir etki ortaya çıkmaktadır. Liberalizasyonun ithalat etkisinin ihracat etkisinden daha büyük olduğu ürünlerde fiyatlarda düşüş yaşanabilirken, tam tersi durumda fiyat artışları olabilmektedir. Türkiye'nin mevcut ürün çeşidini çok fazla değiştirmediği varsayımı altında simüle edilen politikalar biyo-yakıt üretiminin daha fazla pancar kullanımı ile gerçekleşebileceğini göstermektedir. Aynı koşullarda özellikle soya ve kolza gibi potansiyel görülen yağlı tohumlarda biyo-yakıta yönelik üretimin gerçekleşemeyeceği, bunun sağlanması için mutlaka bu iki ürüne yönelik politikalar uygulanması gerektiği ortaya çıkmaktadır.