Thomas Humphrey Marshall’ın teorik yaklaşımı çerçevesinde Türkiye’de yurttaşlığın anayasal dönemlere göre incelenmesi

Abstract

Antik Yunan'da ortaya çıkışından beri yurttaşlığın haklarla doğrudan ilişkisi bulunmaktadır. Yurttaşlık kişinin devlet karşısındaki statüsüdür ve bu statü aynı zamanda kişinin sahip olduğu hak ve ödevleri de tanımlar. Başka bir deyişle yurttaşlık, bir bakıma devlet ve birey arasında belirlenen hukuki bir bağdır. Bu anlamda Thomas Humphrey Marshall haklara bağlı yurttaşlık teorisini ortaya atmış ve bu hakları İngiltere'deki kanunlara bağlı olarak tarihsel gelişim temelinde incelemiştir. Her ne kadar Marshall'ın teorisi tam anlamıyla kapsamlı bir teori olmasa da, haklar temelli yurttaşlık teorisi hakkında çalışma yapan bilim insanlarının pek çoğu çalışmalarında Marshall'a referans vermiştir. Bu çalışmada da benzer bir yöntemle yurttaşlık kavramının ve yurttaşlık haklarının tarihsel açıdan gelişimi Marshall'ın teorik çerçevesine referansla incelenmiştir. Başka bir deyişle, çalışmanın amacı siyaset biliminin iki temel öğesi olan yurttaşlık ve haklar arasındaki ilişkiyi Türkiye'de anayasal düzene geçildiğinden beri yurttaşlığın tarihsel gelişimini esas alarak incelemektir. Bu amaç doğrultusunda çalışmada önce yurttaşlık kavramının tarihi gelişimi, daha sonra Marshall'ın yurttaşlık ve haklar arasındaki ilişkiye yönelik teorisi incelenmiştir. Son olarak Türkiye'de yurttaşlığın gelişimi Marshall'ın teorisi çerçevesinde analiz edilmeye çalışılmıştır. Metodolojik açıdan bakıldığında bu çalışmada Türkiye'de vatandaşlığın gelişiminin Marshall'ın teorik yaklaşımına referansla analizi; örnek incelemesi ile desteklenmiş teorik ve betimleyici bir yöntemle yapılmıştır.