Abstract:
Bu araştırma Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Doku Kültürü Laboratuarında yürütülmüştür. Murashige ve Skoog ortamında değişik hormon dozları kullanılarak kivi bitkisinin (Hayward) doku kültürü yöntemiyle çoğaltılması üzerinde çalışılmıştır. Kivi bitkisinin invitroda çoğaltılması üzerine farklı aşamalarda kullanılan bitki büyüme düzenleyicilerinin (NAA, IBA ve BAP) değişik dozlarının farklı eksplantlardaki (yaprak ucu, yaprak ortası, sürgün ucu) etkisi araştırılmıştır. Fiziksel koşullar deneme süresince sabit tutulmuştur. Ortalama sıcaklık 22+ 1°C, oransal nem %70 + 5 olacak şekilde ayarlanmıştır. Çalışmada tohum ve tomurcuklardan gelişen bitkilerdeki yaprak kenarı, yaprak ortası ve sürgün ucu eksplantlar denemeye alınmıştır. İlk aşamada tohumlar temel MS ortamına konulmuş, çoğaltma ortamında tohumlardan elde edilen yaprak parçalan (yaprak ortası ve yaprak kenarı) ve sürgün uçları için 2.0 mg/1 BAP ve 0,5 mg/1 NAA içeren MS ortamı, köklenme için ise 0.0, 0.5, 1.0 mg/1 IBA içeren MS ortamı kullanılmıştır. Tomurcukların ilk kültüre alınması sırasında 0.5 mg/1 BAP kapsayan MS ortamı, ikinci aşamada tohumlarda olduğu gibi yaprak parçalan ve sürgün uçlan için 2.0 mg/1 BAP ve 0.5 mg/1 NAA'lı MS ortamı, köklenme için 0.0, 0.5 mg/1 IBA'lı MS ortamı kullanılmıştır. Denemede eksplant basma düşen sürgün sayısı, sürgün uzunluğu, yaprak sayısı, kallus oluşturma ve köklenme (kök sayısı, kök uzunluğu ) durumlar kullanılan eksplantın tipine (tohum, tomurcuk ) göre belirlenmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgular sonucunda tohum ve tomurcuk eksplantlarının her ikisinde de yaprak ortası sürgün ve yaprak sayısı bakımından en iyi sonucu vermiştir. Sürgün uzunluğu en fazla sürgün ucundan sağlanan eksplantlarda olurken, ilk aşamada en az kallus oluşumu yaprak kenarından elde edilen bitkilerde Igözlenmiştir. Köklerime aşamasında büyüme düzenleyicisi içermeyen MS ortamı, içeren (0.5 ve 1.0 mg/l IB A) ortama göre köklerime açısından daha iyi sonuç vermiştir. 1.0 mg/1 IB A içeren ortamda köklerime yerine kallus oluşumu gerçekleşmiş,0.5 mg/1 IB A içeren ortamda ise kök sayısı fazla olmuş fakat gerçek kökler meydana gelmemiştir.
