Doğu Karadeniz Bölgesi’nde su ürünleri yetiştiriciliği yapan işletmelerin su ürünleri sigortası yaptırma eğilimlerinin belirlenmesi ve analizi

Abstract

Su ürünleri sektörü, birçok nedenden ötürü ekonomideki stratejik önemini devam ettirmektedir. Ancak bu sektör, üretim koşulları nedeniyle her an doğal, sosyal ve ekonomik risklere maruz kalmaktadır. Bu araştırmanın amacı Doğu Karadeniz Bölgesi'nde (Artvin, Bayburt, Giresun, Gümüşhane, Rize ve Trabzon illerinde) su ürünleri yetiştiriciliği yapan üreticilerin su ürünleri sigortası yaptırıp yaptırmama durumlarının ve sigorta yaptırmaya etki eden faktörlerin belirlenmesidir. Araştırma verileri, belirlenen bölgede su ürünleri yetiştiriciliği yapan 160 işletmeden anket soruları yardımıyla elde edilmiştir. Bu işletmelerin % 85'inin (136 işletme) su ürünleri sigortası yaptırmadığı, % 15'inin (24 işletme) ise su ürünleri sigortası yaptırdığı tespit edilmiştir. Verilerin toplanmasında anket yöntemi kullanılmış ve elde edilen veriler tanımlayıcı istatistikler ile açıklanmıştır. Araştırmada, üreticilerin su ürünleri sigortası yaptırma durumlarını etkileyeceği düşünülen faktörlerle ilişkilerini ortaya koyabilmek amacıyla önce çapraz tablolar oluşturulmuş ve ki-kare(2) analizleri yapılmıştır. Ardından en az değişken ile en iyi uyumu oluşturabilecek şekilde bağımlı ve bağımsız değişkenlerin arasındaki ilişkiyi ortaya koyabilen ve istatistik açıdan kabul edilebilir bir model kurulmuş ve lojistik regresyon analizi yapılmıştır. Bu modelde bağımlı değişken olarak su ürünleri sigortası yaptırıp yaptırmamama durumları, bağımsız değişkenler olarak da bireysel özellikler, işletmelerin özellikleri, su ürünleri sigortalarına karşı tutumları ele alınmıştır. Lojistik regresyon analizi sonucu olarak su ürünleri sigortası yaptırmaya karar vermede etkili olan faktörler incelenmiştir. İşletme sahiplerinin eğitim durumları (p<0,05 ihtimal düzeyinde), işletmelerin çalıştırdığı personel sayıları (p<0,1 ihtimal düzeyinde), işletme sahiplerinin su ürünleri sigortaları hakkında bilgilerinin olması (p<0,1 ihtimal düzeyinde) istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur. Bu faktörlerin işletmelerin sigorta yaptırma eğilimlerini doğrudan etkilediği belirlenmiştir. Ayrıca işletme sahiplerinin su ürünleri sigortası yaptırmakta etkili olan faktörlerin en başında üretimini yaptığı canlıyı garanti altına almak düşüncesi yer almaktadır. Su ürünleri sigortası yaptırmayan işletme sahiplerinin sigorta yaptırmaları için gereken şartların en başında primlerin düşmesi beklentisi gelmektedir. Sigorta yaptırmamaktaki en önemli nedenleri sigorta konusunda yeterli bilgiye sahip olmamak olarak belirlenmiştir. Devletten ve sigorta şirketlerinden beklentilerinin en başında hasar oranı (muafiyet oranı) miktarlarının azaltılması talebi gelmektedir.