Çağdaş Türk resim sanatında kültürel imge kullanımı bağlamında Sabri Berkel

Abstract

Bir toplumun ortak geçmişe ait mitsel inanç, savaşlar, göçler vb. ritüeller ve geleneklerle manevi birlikteliği yaşatılmaktadır. Tekrarlamalar ve hatırlatmalar ile kültürel bellek oluşturularak, kitlelerde toplumsal bilincin gelişmesinin sağlandığı bilinmektedir. Kültürel belleğin, gelenek ve ritüellerin kavramsallaştırılarak gündelik hayatın içinde kullanılması "kültürel imge" olarak tanımlandığı bilinmektedir. Top-lumların, siyasal, sosyal ve kültürel yapıları kültürel imgeler ile tanımak, algılamak mümkün görünmektedir. Tarihsel süreçte izini sürdüğümüz Türk kültür imgelerinin, Hunlardan itibaren kaya resimleri, halı, hat, nakış, minyatür sanatı gibi farklı sanat alanlarında ifade edildiği bilinmektedir. Bu imgelerin, dönemlerinin izini taşıyan kültürel bellek taşı-yıcıları görevi üstlendikleri görülmektedir. Anadolu' da ise kültürel imge çeşitliliğinin daha farklılaştığı ve zenginleştiği görülmektedir. Bunun sebebi ise, Anadolu'ya gelen Orta Asya Türklerinin kültürlerini çok iyi koruyarak, İslamiyet, Selçuklu ve geçmiş uygarlıkların kültürleri ile kaynaşmaları gösterilebilir. Bu bağlamda Anadolu' da Türklerin, Orta Asya Türk kültürünün özelliklerini yitirmeden farklı uygarlıkların kültürü ile kaynaşarak zengin bir yapı oluşturdukları görülmektedir. Anadolu' nun bu zengin kültür yapısının Türk sanatını da etkilediği bilinmek-tedir. Toplumu ve kendini sorgulayan sanatçıların bir süre sonra köken arayışına gi-rerek Türk kültürünü tanımaya ve imgelerini de sanatlarına konu malzemesi yaptıkları görülmektedir. Çağdaş Türk sanatı döneminde, kendini yenileyen ressamlar, yerel unsurları, yöresel bazı değerleri ve geleneksel sanatı postmodern yaklaşım ile evrensel bir dilde anlatmaya başlamışlardır. Ulusal olandan hareketle, evrensele ulaşmanın yolunu bulmaya çalışmışlar, dolayısıyla da biçimde evrensel olmak, içerik de ise ulusal olmak düşüncesine ulaşılmıştır. Çağdaş Türk Resim Sanatının önemli temsilcilerinden Sabri Berkel' de, biçimde evrensel, içerik de ise ulusal olmak düşüncesini ilk uygulayan sanatçılardan olduğu bilinmektedir. Yerelliği ve geleneği kendine kaynak seçerek ve biçim açısından arayış içinde olduğu görülmektedir. Bunun sonucunda da kendini sürekli yenileyen Sabri Berkel' in adeta sanatı ile toplumsal bir bellek tetikleyicisi görevi üstlendiği görülmüştür. Bu bağlamda, çağdaş Türk resim sanatında, Türk kültürel imgelerinin farklı anlatım ve ifade dillerinin kullanılması, çağdaş Türk resim sanatının ilerleme ve geli-şim sürecine girerek kendi kimliğini bulmasına katkı sağladığı görülmektedir.