İstanbul Çorlulu Ali Paşa külliyesi mezar taşları

Abstract

İnsanlar tarih boyunca, yeryüzüne birçok farklı türde ve farklı kültürlere ait sanat eserleri bırakmışlardır. Bu eserlerden, bazıları ise mezar taşlarıdır. Mezar taşları her coğrafya, kültür ve dine göre farklı tasarıma sahip olmakla birlikte; malzeme, süsleme ve teknik açısından kendilerine has özgün eserlerdir. Osmanlı mezar taşları; Osmanlı'nın diğer mimari alanlarında olduğu gibi, o güne kadar gelmiş birçok mezar taşları örnek alınıp, geliştirilerek ortaya konmuştur. Osmanlı dönemi hazireleri incelendiğinde, yalnızca ölünün defnedildiği bir mekân olmayıp, dönemin kültür, sanat ve edebiyatının bir arada yansıtıldığı çok renkli bir alan olduğu anlaşılmaktadır. Osmanlı mezar taşlarının bu yönüyle bir çok açıdan, araştırılmaya değer bilgiyi barındırdığı görülmektedir. İçinde araştırılmaya değer birçok bilgiyi barındıran Osmanlı hazirelerinden biri olan Çorlulu Ali Paşa Külliyesi Hazirelerindeki mezar taşları bu sebeple incelenmeye çalışılmıştır. Külliye; dönemin İstanbul'u için önemli bir konumda bulunması ve incelenen mezar taşlarının 18-19. yüzyıllardaki birçok bilgiye ışık tutması açısından, önemli bir yere sahiptir. Çalışma kapsamında toplam 39 mezarda 37 baş taşı, 27 ayak taşı tespit edilmiş olup bunlardan, 20'si erkek 17'i kadın ve 2'sinin kimliği belirsizdir. Mezarların yirmi üç tanesi 19. yüzyıla, dokuz tanesi 18. yüzyıla tarihlendirilirken, 7 tanesinin tarihi hakkında herhangi bir bilgi söz konusu değildir. Çoğunlukla taş ve mermer malzeme kullanılan bu mezarlarda, bitkisel ve geometrik süsleme hakimdir. Kabartma, oyma, kazıma gibi farklı süsleme teknikleri kullanılarak tasarlanan mezarlar da sandık mezar, kapak taşlı mezar ve toprak mezar olmak üzere üç mezar tipi tespit edilmiştir. İncelenen ve tarihlendirilen bu mezar taşlarının önemi göz önüne alınarak her yönden araştırılarak ele alınmaya çalışılmıştır. İlk olarak; kaynakça taraması, saha çalışması ve mezar taşlarının fotoğraflanması yapılmıştır. Ardından kitabelerin okunması ve mezar taşlarının çizimi gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmaların ardından ise; elde edilen veriler incelenip, değerlendirilerek akademik çalışma, bilgisayar ortamında yazılarak tamamlanmıştır.