Küreselleşen dünyada sağlığın değişen anlamı : Beslenme üzerinden bir inceleme

Abstract

Değişen anlamı ile gündelik hayatta en çok konuşulan ve tartışılan konulardan birisi olarak sağlıklı olmak, hangi besinlerin tüketilip hangilerinden kaçınılması gerektiği bilgisine sahip olmak şeklinde tanımlanabilir. Sağlıklı olmak, tüketim toplumunun belirli gerekleri yerine getirildiği takdirde ulaşılabilecek bir hedef haline gelmiştir. Buradan hareketle bu doktora tezinde neoliberal politikaların küreselleştiği günümüz tüketim dünyasında sağlık ve hastalığın anlamını inşa etme sürecinde beslenmenin rolünü okumak amaçlanmaktadır. Bu bağlamda çalışmada bireylerin geçmiş sağlık deneyimleri, bugünkü sağlık anlayışları, küreselleşen neoliberal politikaların etkisi ile risk ve korku kaynağı olarak beslenme konuları irdelenmiştir. Küreselleşme ve neoliberal politikaların etkisiyle beslenme, bir taraftan hastalıklardan korunmak için önemli bir araç haline gelirken diğer taraftan sağlığı tehdit eden uygulamaların alanıdır. Bireyler, sağlıklı beslenmeye ilişkin bilgiyi ararken sağlık uzmanlarını, sağlık kurumlarını ve sağlık bilgisini tüketim nesnesi haline getirmişlerdir. Risk ve korkuların eşlik ettiği bu süreçte birey, sağlıklı beslenme konusunda tüketim kültürüne hizmet eder konuma gelmektedir. Nitel araştırma yönteminin kullanıldığı çalışmada Kütahya İli Tavşanlı İlçesinde ikamet eden bireylerle derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Çalışmada görüşmeciler sağlığı iş ve ev yaşamlarındaki gündelik deneyimlerinden yola çıkarak tanımlamaya çalışmışlardır. Özellikle erkek görüşmeciler geleneksel cinsiyet rolleri bağlamında sağlığın ekonomik belirleyicilerine daha fazla vurgu yaparak tüketim toplumunda sağlığı korumanın beslenme ve tüketim ile ilgili belirli gereklilikleri yerine getirmeye bağlı olduğunu belirtmişlerdir. Sağlıklı, zayıf ve genç görünmenin en önemli değerler olduğu ve bu değerlere ulaşmak için tüm maddi koşulların seferber edilebileceğine inanılan tüketim toplumunda görüşmeciler beslenme ve sağlık konusunda en fazla "şişmanlama", "ötekileştirme" ve "hastalanma korkusu" deneyimlediklerini belirtmişlerdir. Bireyler sağlığa ilişkin deneyimledikleri risk ve korkularıyla başa çıkabilmek için daha sağlıklı ve genetiği değiştirilmemiş ancak diğer gıdalara göre daha pahalı olan gıdaları satın almaya yönelerek neoliberal ilkelerin yönettiği tüketim toplumuna hizmet eder hale gelmektedir.