Kırgızistan’da 1916 halk ayaklanması

Abstract

Tarihte uzun yollar kat eden Kırgızlar, XIX. Yüzyılın sonlarına doğru Çarlık yönetimi altına girmiştir. Rus esareti altında Türkistan Müslümanları çok çetin günler geçirmişlerdir. 1867 yılında Çarlık Rusya'sı Türkistan'ı önce bölgelere, sonra da eyaletlere bölmüştür. Bölünmüş olan topraklara Rusları yerleştirmiş ve bu topraklarda Kırgızların millî duygularını tamamen yok etmek; özünden vazgeçirip dilini, dinini unutturup tarihlerini gizleyerek yeni Rusya yaratmayı amaç edinmişlerdir. Neticede güçlü bir milli mücadeleye dönüşen olaylar XX. Yüzyılda Kırgız halkının millî trajedisi olmuştur. Çalışmada, Kırgızlar uzerinde 1916 yılında hüküm süren bu ideoloji ve rejime karşı olan 1916 ayaklanmasının siyasi ve ekonomik açılardan incelenmesi ayrıca ideolojik, dini ve sosyal yönlerden de araştırılması amaçlanmıştır. Araştırmada sırasında kullanılacak kaynakların temelini Rus ve Kırgız kayıtları oluşturmaktadır. Böylelikle, bilim dünyasına söz konusu dönemle ve 1916 olaylarıyla ilgili büyük bir kaynak malzemesi ve arşiv belgeleri de kazandırılmıştır. Nitekim Kırgız Devlet Merkez Arşivi, kitaplar, makaleler, basında çıkan haberler incelenmiş, veri analizi yapılmış ve sonuçta da genel bir değerlendirme yapılmıştır.