Abstract:
Serbest zaman; yaşamın pratik ihtiyaçlarını (çalışma saatleri, yeme ve uyuma gibi fizyolojik ihtiyaçlarını) yerine getirdikten sonra arta kalan zaman dilimleridir. Bu zaman dilimini değerlendirmek için; bireylerin özgür iradeleriyle seçtikleri ve belirli kurallara bağlı olmadan katıldıkları etkinliklere serbest zaman etkinlikleri veya rekreatif etkinlikler denir. Serbest zaman fiziksel egzersizlerinin; yaşam kalitesi, sağlığın korunması ve geliştirilmesi açısından oluşturduğu değer kabul edilen bir gerçektir. Düzenli yapılan fiziksel aktiviteler; kalp-damar sistemi ve fonksiyonlarının sağlıklı şekilde çalışmalarını sağlarken; yüksek tansiyon, kalp hastalıkları, şeker hastalığı, aşırı kilo, kolesterol gibi risk faktörlerini etkili bir şekilde azaltır. Fiziksel aktiviteyi amatör ve profesyonel olarak sınıflandırabiliriz. Türkiye'de spor profesyonelliği 1951'de Futbol Federasyonunun profesyonelleşmesi ile başlamıştır. Futbol, uzun süreli değişik şiddet ve yön değiştirmeli koşuların olduğu teknik, taktik beceri gerektiren kuvvet, çeviklik ve dayanıklılık gibi fiziksek özelliklerin ön plana çıktığı spor dalıdır. Günümüz futbolunda başarılı olabilmek için yüksek şiddetli antrenmanlar yapılarak, üst düzey performansa ulaşmak istenmektedir. Fakat bu performansın uzun süre korunması zordur. Futbolcular; fiziksel, psikolojik ve sosyal yönden performanslarını koruyamadıklarında futbol yaşantılarına son verirler. Spor kariyerini sonlandıran sporcuların bu süreç ve sonrasına gösterdikleri uyumla ilgili birçok çalışma yapılmış ve yaşanan travmalar ortaya çıkartılmıştır. Yapılan çalışmalarda; bireylerin alkol ve uyuşturucu maddeler kullandığı, akut depresyon, beslenme bozuklukları, kimlik bunalımı, kendine güvende azalma, intihara teşebbüs gibi durumlar yaşadıkları tespit edilmiştir. Aktif sporculuğu bırakarak tamamen sedanter yaşama geçmiş veya rutin olarak haftanın belirli günleri sportif aktivitelerine devam eden sporcuların sağlık durumları fiziksel, fizyolojik ve psiko-sosyal yönden özellikle yurtdışında araştırılmaktadır. Türkiye'de de bu yönde yapılan araştırmaların daha çok psiko-sosyal alanlarda olduğu görülmektedir. Futbolcuların profesyonel futbolu bıraktıktan sonra yaşadığı sağlık sorunları ve serbest zaman egzersizlerine katılımlarının sağlık düzeylerine etkisinin araştırılmasına yönelik ihtiyaç vardır.
