Sığınmaevlerinde kalan kadınların sığınmaevi sonrası yaşamlarına ilişkin ihtiyaç, beklenti ve gelecek planları : Antalya Büyükşehir Belediyesi Sığınmaevi örneği

Abstract

Geçmişten beri Dünya'da ve Türkiye'de, her kültürde görülen kadına yönelik şiddet olgusu, kadın hareketinin 19. yy.'da ivme kazanmasından sonra görünür hale gelmiş, uluslararası düzeyde yasal düzenlemelerde bir insan hakları ihlali olarak tanınmasıyla birlikte, kadına yönelik şiddetin ortadan kaldırılmasına ilişkin önlemler alınmaya başlanmıştır. Kadın sığınmaevleri de, aile içinde şiddete maruz kalan kadınların şiddetten uzak bir yaşam kurabilmeleri için, kadın hareketlerinin çabaları sonucu açılmış ve sonrasında devletin bu konudaki yükümlülüklerinin kabul edilmesiyle yaygınlaşmıştır. Kadınların sığınmaevine gelmesine sebep olan şiddetle başetmede geçmişte kullandığı stratejilerin, sığınmaevi deneyimlerinin ve sığınmaevinin sağladığı destek ve katkıların, geçirdiği güçlenme sürecinin, sığınmaevi sonrası gelecek planları ve hayalleri üzerinde etkisinin olduğu düşünülmektedir. Bu çalışmanın amacı, sığınmaevinde kalan kadınların, sığınmaevi sonrası gelecek planlarının, yaşam beklentilerinin, hayallerinin neler olduğunun; kalmakta olduğu süreçte ve sonrasında sığınmaevinden, diğer kurumlardan, aile ve sosyal çevresinden ve devletten barınma, iş, gelir, çocuk bakımı, eğitim, psiko-sosyal destek ve rehberlik vb. alanlarda beklentilerinin neler olduğunun ortaya konmasıdır. Yukarıda tanımlanan çerçeve içerisinde yürütülen saha araştırmasında Antalya Büyükşehir Belediyesi Kadın Sığınmaevinde Şubat 2017- Şubat 2018 tarihleri arasında kalan 24 kadın ile yarı yapılandırılmış derinlemesine görüşme yapılmıştır. Kadınların, sığınmaevi sürecinden aldıkları hizmet ve destekler ile sığınmaevi sonrası planları, hayalleri ve sığınmaevinden ayrılarak yeni bir yaşam düzeni kurmakla ilgili beklentilerinin; kadınların deneyimleri, anlatıları ve algıları üzerinden anlaşılması hedeflenmiştir. Sığınmaevinden hizmet alan kadınlar, düşük eğitim düzeyine ve düşük sosyo-ekonomik düzeye sahip, çoğunlukla eşlerinden ve/veya aile üyelerinden şiddet görmeleri, bazen de sosyo-ekonomik yetersizlik nedeniyle şiddete uğrama riskiyle sokakta kalmaları sonucu sığınmaevine gelen ve birçoğu çocuklu olup okul öncesi çağda çocukları yanında olan ya da şiddetten kaçarak bırakmak zorunda kaldığı çocuklarını yanlarına almak isteyen kadınlardır. Kadınlar, sığınmaevine gelmeden önce şiddetle mücadele için farklı yöntemlere başvurmuş; genellikle aile desteğinden yoksun olmaları, ekonomik açıdan güçlü olmamaları, sığınmaevi desteğinden veya sığınmaevine çocuklarıyla başvurabileceklerinden habersiz olmaları nedeniyle şiddet ortamından ayrılamamışlardır. Sosyo-ekonomik yetersizlik içinde olan kadınların şiddetten uzak bağımsız bir yaşam kurabilmeleri için sığınmaevi sürecinde sosyal yardımlara, ekonomik güçlenmeye ve çocuklarının bakımı konusunda desteğe ihtiyacı vardır. Aslında bütün kadınlar kendine ait bir yaşam düzeni kurmayı istemekte, bunun için gerekli desteği alamadıkları için kök aile yanına yerleşme ya da sığınmaevinde kalma süresini uzatma yollarını düşünmektedirler. Kadınlar, bir süre kiralarının ödenmesini veya ücretsiz/düşük ücretli olarak kalabilecekleri konut tahsis edilmesini, küçük yaşta çocuğu olanlar kreş veya okul sonrası çocuk bakım desteği beklemektediler.