Tarımsal araştırma enstitülerinde geliştirilen bitki çeşitlerinin satışı, ıslahçı hakkının dağıtımı ve muhasebeleştirilmesi

Abstract

eknoloji transferi; başarı, verimlilik ve büyüme amacıyla teknolojik bilgi ve yetkinliklerin paylaşımını içermektedir. Tarımın önemli bir sektör olduğu ülkemizde, yeni geliştirilen yerli bitki çeşitlerinin ekonomiye kazandırılması önem arz etmektedir. Kamu kurumları aracılığı ile yürütülen ıslah faaliyetleri sonucunda geliştirilen yeni çeşitler teknoloji transferi yapılarak ihtiyacı olan bir üretici kuruluşa aktarılmakta ve kullanımı sağlanmaktadır. Çalışmanın amacı; yeni geliştirilen bitki çeşitlerinin piyasaya sunulma süreçlerinin tespit edilmesi, satış sonucu elde edilen ıslahçı hakkı gelirinin araştırmacılara dağıtım yönteminin ve muhasebeleştirilmesinin irdelenmesidir. Böylece çeşit geliştiren enstitülerin ve araştırmacıların, bu çeşitleri teknoloji transferi yoluyla üretici kuruluşlara satışı sonrasında gelir elde etme süreçleri konusunda yapılması gerekenler konusunda bilgi edinmeleri ve ıslahçı hakkının sahibi olan diğer kamu kurum ve kuruluşları için enstitülerin uygulamalarının yol göstermesi amaçlanmaktadır. Çalışma; ülkemizde faaliyet gösteren tarımsal araştırma enstitülerinde Ar-Ge çalışmaları, kamu destekleri, sektör beklentileri vb. doğrultusunda yeni bitki çeşitlerinin geliştirilmesi, geliştirilen bitki çeşitlerinin ıslahçı hakkı ile korunması, yeni çeşitlerin kayıt altına alınması ve satışa sunulması, satış sonucu elde edilen gelirlerin pay sahiplerine dağıtılması, satış ve dağıtım işlemlerinin muhasebeleştirilmesine ilişkin uygulamalar, örnekler, raporlar, planlar ve benzerlerinin bağlı bulundukları mevzuat çerçevesinde değerlendirilmesini kapsamaktadır. Çalışma dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm yeni bitki çeşitlerinin geliştirilmesi sürecinde yürütülen tarımsal araştırmalar, bu araştırmaları yürüten kurumlar, tarımsal araştırma organizasyon yapısı, tarımsal araştırma giderleri ve desteklerini içermektedir. İkinci bölümde, geliştirilen yeni bitki çeşitlerinin ıslahçı hakkı ile korunması süreçleri, ıslahçı hakkının sahipliği ve ıslahçı hakkının ıslahçılara sağladığı hak ve yetkiler incelenmiştir. Çalışmanın üçüncü bölümünde ise; ıslahçı hakkının kayıt altına alınması, üretim izni ve satış süreçleri incelenerek satış sonrası elde edilen gelirden enstitü personellerine dağıtımı ve bu işlemlerin muhasebeleştirilmesi süreçleri değerlendirilmiştir. Son bölümde tüm bu süreçleri geçiren bir kamu tarımsal araştırma enstitüsünde yapılan ıslahçı hakkı dağıtım işlemleri uygulamalı olarak yansıtılmıştır.