Tan Baskını’nın ulusal basında temsili üzerinden linç olaylarında basının konumlanışı

Abstract

Basının kitleler üzerindeki etkisi iletişim alanındaki çalışmalarda sıkılıkla tartışılan bir konudur. Haber metinlerinin hâkim egemen söylemi yeniden üreten bir ideolojik aygıt işlevi görmesi ve kitlelerin düşünme biçimleri üzerindeki etkisi çerçevesinde birçok model geliştirilmiştir. Özellikle Birinci Dünya Savaşı'nda basının propaganda gücünün kitleler üzerinde ne derece etkili olduğu ve kitleri yönlendirme noktasında basının gücü ya da sınırlılıkları üzerine birçok çalışma yapılmıştır. Bu nedenle basının linç eylemlerindeki konumlanışı önemli bir sorunsal haline gelmektedir. Bu çalışma, İkinci Dünya Savaşı'yla birlikte ortaya çıkan konjonktürün iç ve dış politikaya etkisiyle birlikte, Türkiye siyasal hayatı ve demokrasi tarihi açısından önemli gelişmelerin yaşandığı bir süreci ele alarak Tan Baskını'nda dönemin gazetelerinin konumlanışı sosyal, siyasal, ekonomik ve sosyal-psikolojik nedenleriyle birlikte ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu bağlamda basının Tan Baskını'ndaki konumlanışı, sosyal-psikolojinin linç eylemlerini açıklamak için kullandığı kuramlar üzerinden değerlendirilmiştir. Ayrıca çalışmada, siyasal temelli bir fiziksel şiddet eylemi ya da siyasal linç olarak değerlendirilen Tan Baskını eyleminde basının kitleri yönlendirmede nasıl rol oynadığı ve linç eylemlerinde ortaya çıkan pratiklerle, basının ortaya koyduğu tutum arasındaki benzerlikler yapısalcı söylem çözümlemesi yöntemiyle incelenmiştir. İnceleme sonucunda siyasal bir linç eylemi olan Tan Baskını'nda basının siyasal iktidar tarafından kullanıldığı ve linç eylemlerinde ortaya çıkan pratiklere benzer söylemler geliştirdiği tespit edilmiştir.