Global Vektör otoregresyon yaklaşımı : Enflasyonun küreselleşmesi hipotezi üzerine bir uygulama

Abstract

1960'lı yıllardan itibaren hızlanan ekonomik küreselleşme, ülke ekonomilerinin dinamiklerinde değişikliklere yol açmıştır. Bu değişime rağmen ekonomik ve ekonometrik modellemeler son yıllara kadar ulusal merkezli kalmıştır. Dolayısıyla ülke ekonomileri üzerine yapılan araştırmaların sadece ulusal faktörlere yönelik olduğu ve ulaşılan bulguların gerçeği yansıtmakta zayıf kaldığı söylenebilir. Bu eksiklik özellikle parasal otoriteler tarafından eleştirilmiştir. Buna yönelik olarak geliştirilen Global VAR yaklaşımı, dünya ekonomisinin bir bütün olarak analiz edilmesine imkân vermektedir. Ayrıca Global VAR, ticari veya finansal ağırlık matrisi yoluyla ülkeler arası ekonomik bağı dikkate alan küresel kapsamlı bir analiz tekniğidir. Bu çalışmada Global VAR yaklaşımı kullanılarak, enflasyon oranı üzerinde küresel faktörlerin etkisinin arttığını öne süren enflasyonun küreselleşmesi hipotezinin geçerliliği araştırılmıştır. Türkiye'nin de aralarında bulunduğu OECD ülkeleri ve yakın işbirliği içerisindeki ülkelerle birlikte toplam 42 ülkeyi kapsayan bir analiz gerçekleştirilmiştir. 1992:1-2017:2 dönemini kapsayan üçer aylık verilerle yapılan analizde, küreselleşmenin enflasyon oranı üzerindeki etkisi küresel çıktı açığı üzerinden takip edilmiştir. Küresel çıktı açığı ülkelerin 1992-2017 yıllarına ait ikili ticaret hacmi değerleri üzerinden hesaplanan zamana göre değişen yapıdaki ağırlık matrisi kullanılarak oluşturulmuştur. Elde edilen bulgular küresel çıktı açığının ülkelerin çoğunluğunda enflasyon oranları üzerinde beklentiye uygun pozitif yönlü ve anlamlı olduğu belirlenmiştir. Buradan hareketle enflasyonun küreselleşmesi hipotezinin kısmen geçerli olduğu belirlenmiştir. Türkiye özelinde ise enflasyon oranı üzerinde küresel çıktı açığının önemli bir değişken olmadığı ancak petrol fiyatları ve ulusal şoklara karşı dikkatli olunması gerektiği söylenebilir. Ulaşılan bu bilgiler ışığında parasal otoriteler başta olmak üzere piyasa yapıcıların ülkeler arası entegrasyonu dikkate alarak küresel faktörlere gereken önemi vermeleri, politikaların başarıyla yürütülmesi için son derece önemli olacaktır.