Bezelye (Pisum L.) türlerinde tohum böceğine (Callosobruchus chinensis L.) dayanıklılık için seleksiyon

Abstract

Depolama esnasında bazı tohum böcekleri bezelye (Pisum sativum L.) tohumlarına zarar vermekte, sonuçta danenin kalitesini ve kantitesini azaltmaktadır. Tohum böcekleri arasında en önemlilerinden biri Callosobruchus chinensis L. türüdür ve tohum böceğinin en etkin kontrol yöntemlerinden biri dayanıklı çeşit seçmektir. Bu çalışmanın amacı, depolama koşulları altında tohum böceğine dayanıklılık için Pisum L. cinsinden genotipleri taramak ve dayanıklıların seçilmesidir. Araştırmada P. sativum L. türüne ait ACP 11 ve ACP 15 genotipleri, P. elatius M. Bieb'den iki genotip (AWP 442, AWP 449), P. fulvum Sibth. ve Sm.'e ait iki genotip (AWP 600, AWP 601) ve P. abyssinicum A. Braun'un bir genotipi (ACP 100), laboratuvar koşullarında baklagil böceğine karşı dayanıklılık için hem serbest seçim (free-choice) hem de tercih edilmeyen (no-choice) test yöntemleri kullanılarak değerlendirilmiştir. Dayanıklılık, tohum başına düşen ortalama yumurta sayısı, tohum başına delik sayısı, hasarlı tohum oranı (%) ve tohum ağırlık kaybı (%) ile yumurtlama oranları ölçülerek değerlendirilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre, P. fulvum'un her iki genotipi, P. elatius ve P. sativum'dan birer genotipte, her iki testte de herhangi bir ergin ortaya çıkışını gösteren böcek deliğine rastlanılmamıştır. Ek olarak, bu genotiplerin tohumlarında ağırlık kaybı olmadığı gözlenmiştir. ACP 11 (P. sativum), saklama koşulları altında insektisit kullanılmadan sağlıklı yiyecekler için önerilebilirken, P. elatius ve P. fulvum'dan oluşan yabani türler dayanıklı çeşitlerin geliştirilmesi için ıslah çalışmalarında kullanılabileceği kanısına varılmıştır.