Peyzaj matrikleri kullanılarak Hatay-Samandağ bölgesi peyzaj değişimlerinin değerlendirilmesi

Abstract

İnsanoğlu yaradılışından itibaren bulunduğu çevreyi sürekli değiştirmiştir. Gelişen teknoloji bu değişimi hızlandırmaktadır. Kontrollü bir değişim normalize edilirken, kontrolsüz/bilinçsiz değişim geri dönüşü olmayacak sonuçlar ortaya çıkarabilmektedir. Yalnızca kendi yaşam alanını değiştirmeyen insanoğlu, bulunduğu çevrenin ekolojik yapısını da değişime uğratmaktadır. Bu nedenle son yıllarda teknolojinin gelişmesiyle ortaya çıkan peyzaj değişimleri analiz edilmeli ve kontrol altına alınmalıdır. Bu çalışma kapsamında, Hatay ili Samandağ bölgesinin 1992/ 2007/ 2017 yıllarına ait peyzaj değişimleri analiz edilmiştir. Çalışmada 30 x 30 m. çözünürlüklü Landsat uydu görüntüleri kullanılmıştır. Corine arazi örtüsü sınıflandırması esas alınan alanda, Envi 5.3 yazılımı yardımıyla alan kullanım / arazi örtüsü (AK / AÖ) için kontrollü sınıflandırma yapılmıştır. Değişimlerin belirlenmesi, sayısallaştırma ve haritaların oluşturulmasında ArcMAP 10.2 yazılımı kullanılmıştır. Alan bazlı değişimlerin yanı sıra, peyzaj metrikleri yardımıyla sınıf ve peyzaj düzeyinde değişimler incelenmiştir. Peyzaj metrikleri için "Patch Analyst" eklentisinden yararlanılmıştır. İncelenen değişimler sonucunda çalışma alanında en fazla değişimin artan yönde sahiller, kumullar ve kumsallarda 39,32 ha. olduğu saptanmıştır. En fazla artan değişim 1992 – 2007 – 2017 yılları arasında sırasıyla sahiller, kumsallar ve kumluklarda % 0,38, karışık tarım alanlarında % 0,13 ve su yollarında % 0,08 olarak belirlenmiştir. Ayrıca en fazla azalma sırasıyla % 0,20 sürekli sulanan alanlar, % 0,18 kent içi yeşil alanlar ve % 0,09 meyve bahçelerinde olarak belirlenmiştir. Peyzaj metriklerindeki değişimlerde ise, karışık tarım alanları ve doğal çayırların yama sayılarında son 25 yılda bir artış gözlenirken, diğer kullanımların yama sayılarında azalma meydana gelmiştir. Dolayısıyla karışık tarım alanları ve doğal çayırlarda parçalanma / bölünme meydana gelirken, diğer kullanımlarda büyüme veya yok olma tespit edilmiştir. Çalışmada ayrıca QGIS yazılımında "Molusce" eklentisi aracılığıyla projeksiyon oluşturulmuştur. Sürekli şehir yapısının gelecek 25 yılda alanın iç kesimlerinde yoğunlaşabileceği analiz edilmiştir. Karışık ormanların ve karışık tarım alanlarının parçalanabileceği gözlenmiştir. Çalışma sonucunda alan kullanımına ve planlamasına yönelik öneriler sunulmuştur.