Asas kataloğundaki ikiz çift yıldızların fotometrik ve istatistik incelenmesi

Abstract

İkiz çift yıldızların tayfsal dağılımı üzerine yapılmış mevcut araştırmalarda, ikiz sistemler tayfsal yörünge parametrelerinden bulunan kütle oranları dikkate alınarak belirlenmiştir. Bu tezde ASAS kataloğunda ışık eğrileri mevcut olan örten çift yıldızlar arasından ikiz olma ihtimali olan adaylar fotometrik yöntemler kullanılarak belirlenmiştir. Bir çift yıldızın, ikiz çift yıldız olarak kabul edilebilmesi için bileşenlerinin kütle oranlarının bire yakın (𝑞 ≥ 0.95) olması gerekmektedir. Literatürde bu şarta uyan ve ikiz çift yıldız oldukları tespit edilen 36 adet çift yıldız bulunmaktadır. Tayfsal olarak gözlenen sistemlerde birçok seçim etkisi olduğundan, seçim etkileri arındırılmış bir veri seti üzerinden ikiz çift yıldız istatistiğine ihtiyaç vardır. Bu tez ile bilinen ikiz çift yıldızların sayısı arttırılmış ve tayf türlerine göre dağılımları belirlenmiştir. Bunu yapmak için ASAS kataloğundaki tüm örten çiftler (11062 adet) arasından Algol türü olanlar ayıklanmış, bunlardan baş ve yan minimum derinlikleri birbirine yakın olanlar (470 adet) belirlenmiştir. 470 ikiz adayının ülkemizden gözlenebilenleri (240) ayıklanmış ve ayıklananların ışık eğrisi analizi yapılmıştır. Işık eğrisi analizi sonucunda sıcaklık ve yarıçap oranları 0.95-1.05 aralığında olan 54 adet sistem ikiz olarak kabul edilip kızıllaşmadan arındırılmış gerçek renklerini belirlemek için TUG T100 teleskobu ile çok renk fotometrik gözlemleri yapılmıştır. 54 ikiz çift yıldız arasından gözlemleri bu tez süresince tamamlanan 20 ikiz çift yıldızın renk-renk diyagramı kullanılarak tayf türleri belirlenmiştir. Tayf türlerinin dağılımı incelenmiş ve her hangi bir tayf türünde yoğunlaşma tespit edilmemiştir. Veri setimizde hiçbir O-türü ve M-türü sistemin olmaması dikkat çekicidir. Gözlemi yapılmış ancak indirgeme ve analiz süreci tamamlanamayan diğer 35 ikiz çift sistemin tayf türlerinin de istatistiksel olarak incelemeye dâhil edilmesi daha güvenilir bir sonuç için gereklidir.