13. Yüzyıl Doğu Akdenizi’nin (Antalya-Alanya-Misis-Tarsus-Anazarba-Lazkiye-Süveydiye) siyasi, sosyal ve ekonomik tarihi

Abstract

Akdeniz tarih boyunca pek çok insan topluluğuna ve kültürlerine ev sahipliği yapmış büyük bir medeniyet havzasıdır. Bu havzanın bir parçası olan Doğu Akdeniz ise gerek üç büyük semavi din olan Yahudiliğin, Hıristiyanlığın ve İslamiyet'in doğduğu coğrafya olması gerekse de sahip olduğu siyasi, kültürel ve ekonomik zenginlik bakımından dikkat çekicidir. Doğu Akdeniz tarihin başlangıcından günümüze kadar çok çeşitli mücadelelere ve büyük tarihi gelişmelere sahne olmuştur. Çalışmamız içerisinde ele alınan ve Doğu Akdeniz'in Türkiye ve Suriye kıyılarında uzanan şehirlerimizin yani Antalya, Alanya, Tarsus, Misis, Anazarba, Süveydiye ve Lazkiye'nin XIII. yüzyıl siyasi, sosyal ve ekonomik tarihlerine odaklanılmıştır. Ele aldığımız Doğu Akdeniz şehirleri Ortaçağ'ın en büyük olaylarından İslamiyet'in Doğuşu, Haçlı Seferleri ve Moğol İstilası gibi olaylardan ziyadesiyle etkilenmiş merkezlerdir. Aynı zamanda Selçukluların, Eyyûbîlerin, Memlûklerin ve Moğolların tarih sahnesine çıkışları ve aralarındaki siyasi mücadeleler de ele aldığımız şehirlerin tarihini şekillendirmiştir. Çalışmamız kapsamında ele aldığımız coğrafyadaki tarihi gelişmeler genel itibarıyla Türkiye Selçukluları, Kilikya Tâbi Ermeni Baronluğu, Doğu Akdeniz'de kurulan Haçlı Krallıkları, Eyyûbîler, Memlûkler ve Moğollar arasında gerçekleşmiştir. İlgili yerlerde çalışma sahasına müdahil olan başka devletlerin ve yerel güçlerin etkileri de ele alınmıştır. XIII. yüzyılda Antalya ve Alanya şehirlerinin gerek siyasi, gerek ekonomik gerekse de sosyal tarihi büyük oranda Türkiye Selçukluları tarafından şekillendirilmiş, yüzyıl sonlarına doğru ise Karamanoğulları Beyliği devreye girmiştir. Tarsus, Misis ve Anazarba şehirlerinin bulunduğu Kilikya sahası XIII. yüzyılda Kilikya Tâbi Ermeni Baronluğu'nun egemenliği altında kalmışsa da adı geçen yüzyıl içerisinde önce Türkiye Selçuklularının, Kösedağ Savaşı'ndan sonra Moğolların ve yüzyılın ikinci yarısının hemen ardından Memlûklerin hâkim olduğu bir siyasi durum mevcuttur. Süveydiye ve Lazkiye şehirlerinin bulunduğu Suriye mıntıkasında ise Haçlıların, Eyyûbîlerin ve daha sonra da Memlûklerin şekillendirdiği bir tarih söz konusudur.