Örgütlerde bireyler arası rekabetin dinamikleri

Abstract

Sosyal psikoloji disiplininin konularından biri olan bireylerin rekabet davranışı, iş yaşamındaki ilişkilere ve örgütsel sonuçlara etkileri nedeniyle örgütsel davranış alanı için önemli bir olgudur. Bununla birlikte doğrudan örgütsel yaşamda rekabet davranışları üzerine odaklanan çok fazla çalışma bulunmamaktadır. Bu tez çalışmasının amacı, örgütlerde bireyler arası rekabet ilişkilerini belirleyen bağlamı ve rekabet ilişkilerinin dinamiklerini oluşturan olguları açıklayabilmektir. Nitel tasarıma göre yürütülen araştırmada yarı-yapılandırılmış görüşme yöntemi kullanılmış; ayrıca veri toplama aşamasında bazı gözlemler yapılmıştır. Araştırmanın örneklemini, özel sektör örgütlerinde bireyler arası mücadelenin öne çıktığı satış ve pazarlama alanında çalışan 40 kişi oluşturmuştur. Görüşme metinlerinden geliştirilen veri setine içerik analizi uygulanarak, örgüt içinde rekabet ilişkilerinin dinamiğini açıklayan on üç alt tema ve dört ana temaya ulaşılmıştır: Örgütsel ve yönetsel uygulamalar (performans-hedef baskısı, yönetici davranışları), bireysel kazanımlar (ekonomik kazanımlar, kariyer kazanımları, psikolojik kazanımlar), rekabet avantajı sağlayan taktikler (yakınlık kurma, yaranma, saf dışı bırakma, etik dışı davranışlar) ve rekabetçi tutumlar (kendini kıyaslama, kendini geliştirme, güç kazanma, rekabetçi kişilik). Elde edilen tüm bulgular alan yazındaki önceki araştırmaların sonuçlarıyla karşılaştırılarak değerlendirilmiş ve örgütsel davranış alanına katkısı açısından tartışılmıştır.