Periton diyaliz solüsyonlarının kronik periton diyalizi oluşturulan sıçanlarda periton mezotel hücre apoptozisine etkileri

Abstract

Kronik periton diyaliz pratiğindeki en büyük sorunlar peritonit gelişimi ve diyaliz solüsyonlarının biyouyumlu olmamasına bağlı gelişen peritoneal fibrozdur. Halihazırda piyasada kullanılan diyaliz solüsyonlarında ultrafiltrasyon amacıyla kullanılan glukoz periton membranının yapısal ve fonksiyonel yetersizliğinden en çok suçlanan ajandır. Programlanmış hücre ölümü şeklinde tarif edilen apoptozisin peritondaki yapısal ve fonksiyonel değişikliklerle ilişkisi henüz araştırılmamıştır. Bu çalışmada sadece glukoz bazlı solüsyonlar yerine icodextrin kullanılarak geliştirilen "sıçanlarda kronik periton diyaliz" modelinde üreminin ve solüsyonlardaki gluıkoz konsantrasyonunun apoptozis gelişimine etkisi araştırılmıştır. Çalışmaya ağırlıkları 200-330 gram olan 48 Wistar sıçan alındı. Bunlardan 36 tanesi Miller ve arkadaşlarınca tanımlanan yöntem modifiye edilerek üremik hale getirildi. Bir ay sonra kalıcı periton kateteri bir trokar yardımıyla giriş bölgesi hayvanın iki kulağının arasından olacak şekilde tünel açılarak batına yerleştirildi. Kronik periton diyalizi bu işlemden 4 hafta sonra başlatıldı. Hayvanlar 4 gruba ayrıldılar: grup 1'deki hayvanlara 20 mL % 1.36 diyaliz solüsyonu 4 saat süreyle ve 20 mL icodextrin 10 saat süreyle her gün, grup 2'deki hayvanlara 20 mL % 3.86 diyaliz solüsyonu 4 saat süreyle ve 20 mL icodextrin 10 saat süreyle her gün verilerek diyaliz yapıldı. Grup 3'e üremik hale getirilmiş ve kateter yerleştirilimi sonrası diyaliz yapılmadan izlenecek sıçanlar alınırken, grup 4'e grup 2 ile benzer konsantrasyonlarda diyaliz yapılacak normal sıçanlar alındı. Periton diyalizi 8 hafta süreyle uygulandı. Çalışma süresi boyunca hayvanların biyokimyasal ve klinik parametreleri incelendi. Diyaliz başlama dönemi öncesi ve diyaliz bitiminde alınan parietal periton biopsi örnekleri TUNEL yöntemi yardımıyla apoptozis yönünden, hematoxylin-eosin boyası yardımıyla da morfolojik yönden incelendi. Çalışma bitiminde grup 1'e mansup sıçanların peritondan geri alınabilen ortalama sıvı miktarları, peritoneal kreatinin klirensleri ve PET testinde D/P kreatinin değerleri grup 1'dekilere oranla daha yüksekti. Aynı dönemde grup 3'deki sıçanların Grup 4'dekilere oranla vücut ağırlıkları, günlük idrar miktarları, günlük yem alımları, total protein, idrar kreatinini ve Ca düzeyleri düşükken, günlük sıvı alımları, BUN, kreatinin, Na, K, P ve Cl düzeyleri anlamlı şekilde yüksek bulundu. Grup 3'deki sıçanların, diyaliz yapılan üremik sıçanlara (grup 1 ve 2) oranla günlük idrar miktarları ve ağırlıkları anlamlı derecede düşük bulunurken, Na ve albumin seviyelerinin anlamlı derecede yüksek olduğu saptandı. Grup 4'deki sıçanlarında, diyaliz yapılan üremik sıçanlara oranla günlük yem alımları, total protein, Ca, idrar kreatinini ve kreatinin klirensleri yüksek, BUN, kreatinin, Na, Cl, P, günlük sıvı alımları ve günlük idrar miktarları anlamlı şekilde düşük bulundu. Diyaliz başlama dönemi öncesi grup 4'deki normal sıçanların periton mezotel hücre apoptozis oranı, grup 1, 2 ve 3'deki üremik sıçanlardakine göre anlamlı şekilde düşük bulundu. Çalışma bitiminde diyaliz yapılan sıçanların (grup 1 ve 2) apoptozis oranları, hem diyaliz yapılan normal (grup 4) hem de diyaliz yapılmayan üremik sıçanlardan (grup 3) anlamlı şekilde yüksek bulundu. Yüksek konsantrasyonda glukoz ile diyaliz yapılan grup 2'deki sıçanların apoptozis oranları düşük konsantrasyonda diyaliz yapılan grup 1'deki sıçanlara oranla anlamlı şekilde yüksekti. Çalışma bitiminde grup 3 ve 4'deki apoptozis oranları benzerdi. Her iki grupta diyaliz dönemi boyunca apoptozis artış oranları da benzer bulundu. Sonuç olarak : Sıçanlarda kronik periton diyalizi modelinde 20 mL solüsyonlarla icodextrin uygulaması ultrafiltrasyonu artırması ve daha iyi peritoneal kreatinin klirensi elde edilmesi yönünden daha yararlıdır. Oluşturduğumuz model, maliyeti çok yüksek tutmadan da (hazır kateter kullanımı , thrombin kullanımı gibi) ratlarda kronik periton diyalizinin uygulanabileceğini göstermiştir.  Çalışmamızda ilk kez üreminin başlı başına periton mezotel hücre apoptozisini artırdığı gösterilmiştir. Yine ilk kez yüksek konsantrasyonda glukoz içeren periton diyaliz solüsyonu kullanımının periton mezotel hücre apoptozisini artırdığı saptanmıştır. Glukoz bazlı diyalizatlar yerine daha biyouyumlu solüsyonların kullanılması gerektiğini ve özellikle periton diyaliz tedavisine yeni başlanan hastalarda ultrafiltrasyon amacıyla icodextrinin tercih edilmesi gerektiğini düşünmekteyiz.