Afgan-Tacik havzası’nın Afganistan sınırları içerisinde kalan bölümünün petrol jeolojisi açısından değerlendirilmesi

Abstract

Bu çalışmada Afganistan'ın kuzeyinde yer alan Afgan-Tacik Havzası'na ait Eosen yaşlı Suzak Formasyonu'nun petrol potansiyelinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Eosen yaşlı Suzak Formasyonu Afgan-Tacik Havzası'nda Buhara Formasyonu'nun üzerinde uyumlu olarak bulunmaktadır. Bu formasyon Tacikistan ve Özbekistan'da petrolün ana kayası olarak tespit edilmiştir. Ancak Afganistan'da bu formasyon üzerine araştırmalar yıllardır devam etmektedir. Dolasıyla bu formasyonun ana kaya olabilme kapasitesini açıklamak için organik petrografik ve organik jeokimyasal analizler gerçekleştirilmiştir. Suzak Formasyonu'na ait yüzey örneklerinin ortalama toplam organik karbon içeriğinin ortalama %1.3'dür. Sadece iki örneğin toplam organik madde değeri %13.9 ve 19.7 olduğu görülmüştür. Bu durum kayaların petrol üretmi için yeterli organik madde miktarına sahip olduklarını göstermektedir. Piroliz analizinden (Rock-Eval) elde edilen Tmax değerine göre Suzak Formasyonu (435-465°C) olgunlaşmamış-çok olgun arasında yorumlanabilir. Organik madde, II. ve III. tip kerojene sahiptir. Organik madde termal olarak olgunlaşmış olup birimin petrol üretim alanında olduğu görülmektedir. Piroliz analizleri Suzak Formasyonu çamurtaşları, yüzey örneklerinin doğal gaza eğimli ve III. tip kerojen içerdiğini göstermektedir. Ancak karot örnekleri ve birkaç yüzey örneğinin, petrole eğimli ve II. tip kerojen içerdiklerini kanıtlamaktadır. Suzak Formasyonu'ndan alınan yüzey ve karot örnekleri organik petrografik ve organik jeokimya analizleri için kullanılmıştır. Örneklerin çoğunda vitrinit yansıma değerlerinin %0.9-1.5 arasında ve petrol üretim penceresinde olduğu görülmektedir. İki örneğin vitrinit yansıma değerinin %2 olduğu ve gaz üretim penceresinde olduğu görülmüştür. Bir örneğin vitrinit yansıma değeri ise %5.6 olarak bulumuştur.