Tarımsal karstik bölgeler için yeraltısuyu kirlilik riski değerlendirmesi: Antalya-Altınova bölgesi uygulaması

Abstract

Karstik yeraltı suyu (YAS) kaynaklarının kirliliğe karşı korunması özel önem taşımaktadır. Bu tezin amacı, yoğun tarımsal faaliyetlerin gerçekleştirildiği karstik bölgelerdeki YAS kalitesinin kirliliğe karşı korunması için YAS hassasiyeti ve kirletici analizleri kullanılarak YAS risk değerlendirilmesinin yapılması ve YAS risk haritalarının oluşturulmasıdır. Bu çalışmaların yapılması için çalışma alanı olarak yoğun tarım ve seracılık faaliyetlerinin olduğu Antalya Altınova bölgesi seçilmiştir. Gerçekleştirilen arazi çalışmalarında belirlenen sondaj kuyularından fiziko-kimyasal parametreler mevsimsel olarak yerinde ölçülmüş, tarımsal faaliyetler hakkında veri toplanmış, akiferin hidrojeolojik özelliklerinin belirlenmesi vb. çalışmaları yürütülmüştür. YAS kalitesinin fiziksel, kimyasal ve bakteriyolojik parametreler açısından kapsamlı analizi ile mevcut durumu belirlenmiş, toprak analizleri ile alansal veri elde edilmesi sağlanmıştır. Elde edilen verilerden ArcGIS yazılımı kullanılarak gerekli veri tabanları oluşturulmuştur. YAS risk değerlendirmesi, YAS kirlilik hassasiyeti ve kirletici unsur değerlendirmesine bağlı olarak gerçekleştirilmiştir. Gerçek hassasiyet değerlendirmesi ve haritalaması için PI, COP, EPIK, DRASTIC ve SINTACS yöntemleri kullanılmış ve farklı yöntemlerin sonuçları karşılaştırılmıştır. Kirletici unsur değerlendirmesinde arazi kullanım haritaları ve saha çalışmalarındaki gözlem sonuçlarından yararlanılmıştır. Yapılan gözlemler ve elde edilen bulgular doğrultusunda YAS kalitesinin korunması için öneriler sunulmuştur. Uygulanan bilimsel yöntemler, tarımsal karstik akiferlerde sürdürülebilir YAS kalitesinin korunması için bir yaklaşım oluşturmaktadır. Bu çalışmada kullanılan yaklaşım ve elde edilen sonuçlar, tarımsal kaynaklı nitrat kirliliğinin azaltılmasına, nitrata hassas bölgelerin belirlenmesine ve iyi tarım uygulamalarının geliştirilmesine katkı sağlayacaktır.