Yeni liberal düzende emek piyasasına ilişkin yeni tahayyüller : Esnek emek talebinden anlık emek talebine (Turizm sektöründe öğrenci emekçiler örneği)

Abstract

Bu çalışma, turizm sektöründe öğrenci istihdamını konu almaktadır. Gündelik çalışma biçimleri yaygınlaşırken emek talebi açısından yaş, cinsiyet vb. özellikler yanında bir diğer özelliğin daha belirleyici hale geldiği gözlemlenmektedir. Bu, öğrenci emeğidir. Özellikle üniversite öğrencilerinin birçok farklı alanda gündelik işlerde çalışması gittikçe yaygınlaşmaktadır. İşin gerektirdiği nitelik, deneyim vb. kriterlerden çok, öğrencilik durumunun kendisi bu işlerde birincil tercih nedenidir. Bu kapsamda öğrenci emeği ideal bir emek rezervi konumundadır. Antalya özelinde öğrencilerin turizm sektöründe ajans adı verilen kurumlara bağlı kongre turizmi organizasyonlarında çalıştıkları görülmektedir. Bu kapsamda ajanslar, öğrencileri işe yönlendiren istihdam bürosu işlevi görmektedir. Bu tez çalışması, bu çerçevede iki olguyu incelemektedir: Bunlardan biri geçici çalışmanın yaygınlaşması bir diğeri ise günlük/kısa süreli işlerde belirli alanlarda yoğun olarak çalışan ancak hakkında yeterli bilimsel araştırma yapılmayan öğrenci istihdamıdır. Bu kapsamda çalışmanın temel amacı bu olguların piyasa merkezli neoliberal birikim rejimi lehine anlık kullanıma hazır bir işgücü kaynağı yaratmak için emek piyasalarına ve çalışma ilişkilerine yönelik olarak yürütülen sistematik çabaların bir yansıması olduğunu ortaya koymaktır. Bu çalışma, saha araştırması bulgularıyla bu emek rezervinin anlık boyutlarını resmetmektedir. Araştırma kapsamında; kongre, toplantı gibi otel organizasyonlarında çalışan Akdeniz Üniversitesi öğrencisi 24 kişiyle ve 1 ajans sahibi ile yarı yapılandırılmış soru formu kullanılarak yüz yüze derinlemesine görüşülmüştür. Saha araştırması kapsamında öğrencilerin çalıştığı işlerin 3-5 gün gibi kısa süreli olduğu görülmüştür. Çalışma koşulları, ücretler gibi uygulamaların ise gidilen işe göre farklılaştığı gözlemlenmiştir. Bu işler için bir hafta ya da bir gün öncesinden, bazı durumlarda ise birkaç saat öncesinden öğrencilere haber verilebildiği bunun da gidilen işe göre farklılaştığı görülmüştür. Bu kapsamda öğrencilerden talep edilen bu emeğin esnek olmasının ötesinde anlık bir boyuta ulaştığı sonucuna varılmıştır.