Hukuki pragmatizmin temel unsurları

Abstract

Bu çalışmada hukuk pragmatizmi kuramı, kuramsal temelleri ve uygulama önerileri çerçevesinde ele alınmaktadır. Çalışmanın ilk bölümünde öncelikle hukuk pragmatizminin felsefedeki kökleri ortaya konulacaktır. On dokuzuncu yüzyılın sonlarında ortaya çıkmış bir bilgi felsefesi kuramı olan pragmatizmin temel önermeleri ele alınarak hukuk pragmatizmini de şekillendirmiş olan bu felsefi kuram, çalışmanın amacına uygun olacak şekilde özetlenmiş olacaktır. Bunun ardından ABD hukuk tarihinde gündeme gelmiş olan kuramsal yaklaşım ve tartışmalar kısaca ele alınacaktır. Böylece hukuk pragmatizminin ortaya çıkış sürecinin tarihsel arka planı da özetlenmiş olacaktır. Sonrasında, pragmatizmin ve hukuk pragmatizminin içinde geliştiği fikri ortam olan Metafizik Kulübü ve kulübün üyelerinin hukuk pragmatizmi bakımından önemli olan görüşleri belirtilecektir. Hukuk pragmatizminin kurucuları olan Oliver Wendell Holmes ve John Dewey'in pragmatik yaklaşımlarının ana hatlarının belirtilmesi ile ilk bölüm tamamlanmış olacaktır. Çalışmanın esasına girilecek olan ikinci bölüm, hukuk pragmatizminin genel özelliklerinin, hukuk kuramı alanındaki konumunun ele alınması ile başlamaktadır. Böylece hukuk pragmatizminin hukukun büyük kuramları denilebilecek olan Doğal Hukuk ve Hukuki Pozitivizm kuramları ile ilişkisi ortaya konulmuş olacaktır. Bunun ardından hukuk pragmatizminin esasları başlığı altında, bu hukuk kuramının temel tezleri incelenecektir. Hukuk pragmatizminin temel tezleri olan araçsalcılık, bağlamsalcılık, anti-temelcilik ve perspektivizm tezlerinin ele alınıp açıklanmasından sonra yirminci yüzyılda ortaya çıkmış olan pragmatist hukuk akımları değerlendirilmeye alınacaktır. Hukuki Realizm Akımı, Sosyolojik Hukuk Bilimi Akımı, Eleştirel Hukuk Çalışmaları Hareketi, Feminist Hukuk Çalışmaları Hareketi ve Hukukun Ekonomik Analizi yaklaşımının pragmatik karakterleri incelenecek ve hukuk pragmatizminin esasları bakımından bu akımların birer değerlendirmesi yapılacaktır. Hukuk pragmatizmi akımı dahilinde, yargıcın rolü, hukuk öğretimi ve hukuki akademik çalışmalar konusunda ortaya konulmuş eleştiri ve öneriler doğrultusunda son olarak bu kuramın uygulama önerileri ortaya konularak çalışma tamamlanmış olacaktır.