İbn Ebi Cemre (v. 699/1300)’nin Behcetü’n-Nüfus adlı eserindeki hadis şerhlerinin tasavvufi yorumları

Abstract

Bu çalışmada öncelikle tasavvufî hadis şerhlerinden biri kabul edilen Behcetü'n-Nüfûs adlı eserin müellifi İbn Ebî Cemre (v. 699/1300)'nin hayatına ve ilmî şahsiyetine dair bilgilere yer verilmiştir. Müellif eserinde, hadislere yaptığı şerhlerde görüldüğü üzere fıkhî, kelamî ve tasavvufî konularda yetkin bir âlimdir. Behcetü'n-Nüfûs'un tahlîl edilmesine geçilmeden önce kendisinden önce telif edilmiş tasavvufî hadis şerhlerine yer verme ihtiyacı hâsıl olmuştur. Ancak tasavvufî hadis şerhlerinin tamamını incelemeye tâbi tutmak çalışmanın sınırları dâhilinde mümkün olmamıştır. Bu nedenle başlıca tasavvufî hadis şerhlerinden Hakîm et-Tirmizî'nin Nevâdirü'l Usûl, Kelâbâzî'nin Bahrü'l Fevâid, Ahmed er- Rıfâî'nin Hâletü Ehli'l-Hakîka Maallah, Sadreddin-i Konevî'nin Şerhu'l-Erbaîne Hadîsen adlı eserleri tahlîl edilmiştir. Behcetü'n-Nüfûs'un muhtevasına dâir yapılan metin içi tahlîl çalışmasında, şârihin şerh faaliyeti esnasında kullandığı malzemelere yer verilmiştir. Bunun yanı sıra müellifin hadislere tasavvufî bakış açısına tasavvuf kavramları çerçevesinde yer verilmiştir. Sonuç olarak İbn Ebî Cemre'nin Behcetü'n-Nüfûs adlı eseri, sûfilerin hadisleri anlama ve yorumlama biçiminin neticesinde ortaya çıkan tasavvufî hadis şerhi türünün önemli bir örneğidir.