Turistlerin satın alma sonrası bilişsel uyumsuzluk düzeylerinin incelenmesi

Abstract

Bilişsel uyumsuzluk karar verme eylemi sonrasında yaşanabilen, psikolojik olarak rahatsız edici bir durumdur. Bireylerin tüm davranışları karar verme işlemidir ve karar vermenin söz konusu olduğu her durumda bilişsel uyumsuzluk yaşama olasılığı vardır. Turizm bağlamında ulusal ve uluslararası yazında turistlerin satın alma sonrası yaşadıkları bilişsel uyumsuzluğun incelenmesine yönelik az sayıda çalışmaya rastlanmıştır. Bilişsel uyumsuzluğu etkileyen faktörlerin analiz edilmesinin, turist davranışının anlaşılmasına önemli katkı sağlayacağı öngörüsü ile bu tez hazırlanmıştır. Bu bağlamda araştırmanın amacı, turistlerin satın alma sonrasında yaşadıkları bilişsel uyumsuzluk üzerinde etkili olan faktörlerin incelenmesidir. Bu amaç doğrultusunda kişilik, kaygı durumu ve bağlanma biçimleri gibi psikolojik faktörler ve konaklama tesisine geliş tekrarının bilişsel uyumsuzluk üzerindeki yordayıcı etkisi araştırılmıştır. Araştırma kapsamına 2017 yılında tatilini Antalya'da geçirmek için 3, 4 ve 5 yıldızlı otellerde konaklayan Türk ve Rus turistler alınmıştır. Psikolojik faktörlerin ve konaklama tesisine geliş tekrarının turistlerin satın alma sonrası yaşadıkları bilişsel uyumsuzluğa etkisinin incelenmesi için turistlere bir gece konaklamalarını takip eden günde anket uygulanmıştır. Anket formunda araştırmanın amacına yönelik dört ölçek ve demografik sorular yer almaktadır. Tez kapsamında öncelikle Sweeney, Hausknecht ve Soutar'ın Bilişsel Uyumsuzluk Ölçeği Türkçe'ye ve Rusça'ya uyarlanmıştır. Eysenck Kişilik Ölçeği, İlişki Ölçekleri Anketi ve Beck Anksiyete Ölçeğinin Rusça'ya uyarlaması yapılmıştır. Araştırma hipotezleri doğrultusunda satın alma sonrası bilişsel uyumsuzluk ile kişilik, kaygı düzeyi, bağlanma biçimleri ve konaklama tesisine geliş sayısı arasındaki ilişkiler Türk ve Rus turistler için ayrı ayrı lojistik regresyon analizleri ile sınanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, konaklama tesisine geliş sayısı ve psikotik kişilik yapısı hem Türk hem de Rus turistlerin satın alma sonrası yaşadıkları bilişsel uyumsuzluk üzerinde etkilidir. Türk turistlerde Rus turistlerden farklı olarak nevrotik kişilik yapısı ve güvenli bağlanma biçimi bilişsel uyumsuzluk üzerinde etkili olmuştur. Kaygı düzeyleri, her iki grup için de uyumsuzluk üzerinde etkili olmamıştır. Antalya destinasyonunu tercih eden turistlerin bilişsel uyumsuzluk durumları üzerinde etkili olan faktörlerin incelenmesinin destinasyon yönetiminden sorumlu aktörlere ışık tutacağı, araştırma kapsamında kullanılan ölçüm araçlarının uyarlanmış olmasının da literatüre katkı sağlayacağı düşünülmektedir.