Çameriya ve Kosova örnekleri bağlamında “Büyük Arnavutluk” düşüncesi ve etkileri

Abstract

Arnavut milliyetçiliği, komşu ülkeler arasında diğer milliyetçi fikirlerin doğasına kıyasla farklılık göstermektedir. Nitekim Arnavutlar farklı koşul ve gelişmelerden ötürü, Yunanlar, Sırplar, Bulgarlar ve Karadağlılara nazaran 1913 yılı itibariyle daha geç bağımsızlık elde eden millet olmuştur. 19. Yüzyıl Balkan coğrafyasının olağanüstü siyasi ve askeri gelişmeleri karşısında etnik nüfusunun Batılı güçlerin antlaşmalarda gösterdiği ince ve plânlı stratejileri gereği kendi toprakları dışında Sırbistan ve Yunanistan topraklarında bırakılması "Büyük Arnavutluk" düşüncesinin Arnavutlar arasında varlık bulmasına diğer taraftan ise bu düşüncelerin Sırbistan ve Yunanistan arasında rahatsızlık uyandırmasına zemin hazırlamıştır. "Büyük Arnavutluk" fikri, Sırplar ve Yunanlarca zaman zaman Arnavutları "büyük devlet kurma planı güden milliyetçi insanlar" olarak tanımlamalarına kapı aralamıştır. Bu çalışma, "Büyük Arnavutluk" düşüncesini İngilizce, İtalyanca, Türkçe ve Arnavutça eserler ışığında değerlendirmeyi amaçlamıştır. Aynı zamanda, Arnavutlar arasında olası bir ''Büyük Arnavutluk'' planının tarih boyunca ne ölçüde rağbet gördüğü ve uygulama alanı bulduğu sorusunu da aydınlatmayı hedeflemiştir. Nitekim bilindiği üzere bu amaca ulaşmak için Arnavutların kim olduğunun ve Balkanlar tarihinde nerede durduklarının bilinmesi elzemdir. Bu hedef doğrultusunda, Arnavutların şimdiye kadar böylesi ciddi bir tefekkürde ''Büyük Arnavutluk'' planına sahip olup olmadığını daha iyi anlamak ve araştırmak amacıyla Arnavutluk milliyetçiliğinin tarihi evreleri mercek altına alınmıştır. Arnavutlar; Arnavutluk Cumhuriyeti, Kosova Cumhuriyeti, Karadağ Cumhuriyeti, Sırbistan Cumhuriyeti, Yunanistan Cumhuriyeti ve Makedonya Cumhuriyeti'nde yaşamaktadırlar. Dolayısıyla, Arnavutlar Güney Avrupa'daki Balkan Yarımadasının 5 farklı ülkesinde bölünmüş vaziyette mevcudiyetini diğer kültürlerin sirayetinde muhafaza eden millet olarak ilginç bir örneği oluşturmaktadır. Bu gerçekten hareketle ''Büyük Arnavutluk'' düşüncesinin en çok tartışma götürdüğü Kosova ve Çameriya Arnavutlarının bu düşünce etrafında gelişen sorunları ve bu sorunların onlar üzerindeki etkileri çalışmanın odaklandığı temel alan olarak seçilmiştir.