Yabancılar için Türkçe ders kitaplarındaki kalıp sözler ve yabancı uyruklu öğrencilerin kalıp sözleri kullanma düzeyleri

Abstract

Dil ve kültür birlikte gelişir. Bir dili öğrenen insan aynı zamanda o dilin kültürünü de öğrenmiş sayılır. Yabancı dil öğretimi kültürel ilişkilerin en önemli ögesidir. Toplumsal kültürü yansıtan, belli olaylar karşısında söylenegelen, klişeleşmiş sözler olan kalıp sözler de dil öğrenmeye katkı sağlaması ve içinde barındırdığı kültürel unsurlar açısından yabancı dil öğretiminde önemli bir yere sahiptir. Dilde iletişim kolaylığı sağlayan kalıp sözler, sözlü ve yazılı iletişimde dil kullanıcılarına çeşitli anlatım olanakları da sağlar. Kalıp sözler toplumsal, işlevsel, kültürel, bağlamsal ve anlamsal özelliklerine göre tanımlanabilir (Gökdayı, 2008). Araştırmada yabancılara Türkçe öğretim ders kitaplarında yer alan kalıp sözler ve kalıp sözlerin geçiş sıklığı tespit edilmiştir. 264 kalıp söz belirlenmiş ve ilk kez karşılaşıldıkları bağlam içinde örneklendirilmiştir. Kalıp sözler bağlamsal, işlevsel, yapısal, anlamsal özelliklerine göre değerlendirilmiş ve sınıflandırılmıştır. Sınıflandırma; hayır dualar, beddualar ve toplumsal kültürel ilişkilerde kullanılan kalıp sözler başlıkları altında yapılmıştır. Uluslararası Antalya Üniversitesi'nde eğitim gören yabancı uyruklu öğrencilerin kalıp sözleri kullanma düzeylerini tespit etmek maksadıyla 50 öğrenci üzerinde söylem tamamlama testi uygulanmış ve öğrencilerin ders kitabındaki kalıp sözlerden bağımsız olarak birçok farklı kalıp söz bildikleri saptanmıştır. Türkçenin kalıp sözler konusunda zengin bir birikime sahip olduğu bilinmektedir. Çalışmanın son bölümünde önce kalıp sözler ile ilgili ulaşılan genel sonuçlara yer verilmiş; ardından araştırmacılara önerilerde bulunulmuştur. Çalışmanın bundan sonra kalıp sözler üzerine yapılacak çalışmalara yön vereceği ve referans bir kaynak olacağını düşünmek araştırmacı olarak bizi onurlandıracaktır.