Örtü altı domates yetiştiriciliğinde Mİ-1 virülent kök-ur nematodlarına karşı mücadele yöntemlerinin etkinliğinin araştırılması

Abstract

Domates, dünyada yetiştirilen en önemli sebzelerden biridir. Kök-ur nematodları (Meloidogyne spp.) domateste önemli verim kayıplarına neden olmaktadır. Bu nedenle kök-ur nematodlarına karşı solarizasyon, kimyasal ilaçlar ve dayanıklı çeşitler gibi farklı mücadele yöntemleri kullanılmaktadır. Bununla birlikte, Mi-1 geni taşıyan domates çeşitlerin kullanımı Mi-1 virülent kök-ur nematod popülasyonları tarafından sınırlandırılmaktadır. Bu çalışmada, Mi-1 virülent M. incognita popülasyonu ile bulaşık bir serada bu nematoda karşı solarizasyonun, heterozigot ve homozigot dayanıklı domates çeşitlerinin ve Flocter WP 5 + Velum SC 400 preparatlarının etkinlikleri araştırılmıştır. Öncelikle serada 2015 yılı Haziran-Ağustos aylarında 6 hafta süreyle solarizasyon yapılmıştır. Daha sonra; hassas, heterozigot ve homozigot dayanıklı domates çeşitlerine ait fideler seraya dikilmiştir. Fidelerin dikiminden sonra sera alanı; iki adet kimyasal + biyolojik uygulama bölümü ve bir adet kontrol bölümü olmak üzere üç bölüme ayrılmıştır. 1. bölümde, Flocter WP 5 + Velum SC 400 preparatları bitkilerin dikim döneminde, 2. bölümde ise aynı preparatlar toprakta ikinci dönem larva popülasyonu artmaya başladığında uygulanmıştır. 3. bölümde (kontrol) ise herhangi bir uygulama yapılmamıştır. Mi-1 virülent M. incognita ikinci dönem larva popülasyonunun takibi için, 24.08.2015'den 31.05.2016 tarihine kadar 10'ar gün aralıklarla seradan 27 kez toprak örnekleri alınmıştır. Bu örneklerden ikinci dönem larvalar elde edilmiş ve mikroskop altında sayılmıştır. Bitkilerin kök urlanma indekslerini belirlemek için 16.04.2016 ve 31.05.2016 tarihlerinde bitki sökümleri yapılmıştır. Ayrıca yapılan uygulamaların, çeşitlerin verimine olan etkileri belirlenmiştir. İkinci dönem larvalar solarizasyondan iki ay sonra 24.10.2015 tarihinde tespit edilmiştir. Tüm uygulamalar kendi içinde ayrı olarak değerlendirilmiştir. Üç domates çeşidinin ikinci dönem larva yoğunluk eğrileri arasında istatiksel olarak farklılık bulunamamıştır. Ancak bölümler arasında karşılaştırma yapıldığında; üretim sezonu boyunca en düşük ikinci dönem larva yoğunluğu 2. bölümde daha sonra 1. bölümde tespit edilmiş olup, en yüksek ise kontrol bölümünde belirlenmiştir. Toprak sıcaklığının düştüğü kış aylarında ikinci dönem larva yoğunluğu inişli-çıkışlı bir gelişim göstermiş, mart ayından itibaren her örnek alımında artmıştır. Hassas, heterozigot ve homozigot dayanıklı domates çeşitlerinin ur indeksleri iki ayrı söküm döneminde değerlendirilmiştir. Aynı ilaç uygulama ve kontrol bölümündeki çeşitlerin ur indeksleri arasında farklılık olmadığı belirlenmiştir. Ancak Flocter WP 5 + Velum SC 400'ün farklı zamanlarda uygulanması bitki köklerindeki urlanmaları kontrole göre azaltmıştır. İlk bitki sökümlerinde, 1. ve 2. bölümler arasında farklılık olmadığı belirlenmiştir. Ancak ikinci bitki sökümünde, 2. bölümdeki domates çeşitlerinde 1. bölümdeki domates çeşitlerine göre daha az ur oluştuğu tespit edilmiştir. Denemede kullanılan domates çeşitleri farklı olduğundan verim değerleri çeşitlerin kendi içerisinde karşılaştırılmıştır. 1. ve 2. bölümdeki domates çeşitlerinin verim değerleri kontrol bölümüne göre yüksek bulunmuştur. 2. bölümdeki hassas ve heterozigot dayanıklı domates çeşitlerinin verimleri, 1. bölümünden yüksek olmuştur. Ancak, 1. ve 2. bölümdeki homozigot dayanıklı çeşidin verim değerleri arasında istatiksel olarak farklılık görülmemiştir. Son yıllarda, Mi-1 virülent popülasyonları domates yetiştirilen alanlarda artmaktadır. Bu nedenle, çalışmadan elde ettiğimiz sonuçlar bu popülasyonlara karşı mücadele uygulamaları için yeni bilgiler sunabilecektir.