Dış ticaretin finansmanı ve dış ticarette kullanılan ödeme yöntemleri ile makroekonomik göstergeler arasındaki ilişki

Abstract

Yirminci yüzyılının ikinci yarısında gelişen ulaşım ve iletişim araçları sayesinde uluslararası ticaret hızlı bir büyüme göstermiştir. Uluslararası ticaretin büyümesinin en önemli unsurlarından birisi de bu ticaretin kolay ve hızlı bir şekilde finanse edilmesidir. Uluslararası ticaretin coğrafik sınırlarının büyümesi beraberinde alıcı için malın teslimi, satıcı için paranın ödenmesi riskini getirmiştir. Çünkü uzak mesafelerle ticaret yapılmasından dolayı malın teslimi ile ödeme aynı yerde gerçekleşmemektedir. Bunun için çeşitli ödeme yöntemleri ortaya çıkmış ve doğal olarak bu yöntemlerden dolayı bir taraf riski üstlenmek zorunda kalmıştır. Finans piyasalarının da hızla büyüdüğü küresel ekonomide, günden güne gelişen teknoloji sayesinde çeşitli finansman metodları ortaya çıkmıştır. İki taraf arasındaki güven seviyesi ve ülkelerin içinde bulundukları ekonomik durum ile ülke politikaları, ödeme yöntemlerinden hangisinin kullanılacağı konusunda etkili olmaktadır. Bu çalışmada dış ticaretin Türkiye ve Dünya'daki mevcut durumu, dış ticaretin finansmanı ve dış ticarette kullanılan ödeme yöntemleri 2002 yılı ile 2014 yılı arasındaki veriler ışığında ayrıntılı olarak incelenmiştir. Regresyon analizi yardımıyla Türkiye'nin makroekonomik göstergeleri ile dış ticaret finansmanının ve kullanılan ödeme yöntemlerinin arasındaki ilişki test edilmiştir. Bağımlı değişken olarak ithalat kredileri, ihracat kredileri, ithalatta ve ihracatta kullanılan peşin ödeme, mal mukabili ödeme, vesaik mukabili ödeme ve akreditif yöntemleri alınmıştır. Bağımsız değişken olarak Türkiye'nin kredi notu, Euro ve Dolar kuru, Euro, Dolar ve Türk Lirası faiz oranları, büyüme oranı, tüketici fiyat endeksi ve üretici fiyat endeksi kullanılmıştır. Analiz sonucunda uluslararası kredi derecelendirme kuruluşlarının Türkiye için verdiği kredi notları ile ithalat ve ihracat kredileri arasında güçlü bir ilişki olduğu ortaya çıkmıştır. Ayrıca ödeme yöntemlerinin seçiminde makroekonomik göstergelerin etkili olmadığı görülmüştür.