Elit sporcularda dopinge yönelik tutumun belirlenmesi

Abstract

Bu çalışmanın amacı, TOHM (Türkiye Olimpiyat Hazırlık Merkezi) projesi bünyesinde 2016 ve 2020 olimpiyat oyunlarına hazırlanan, elit düzeydeki kadın ve erkek sporcuların dopinge yönelik tutumlarının belirlenmesidir. Ayrıca; Sporcuların cinsiyet, yaş, spor branşı, spor yaşı ve elitlik düzeyi gibi değişkenler dikkate alındığında, sporcuların doping kullanımına yönelik tutumları arasındaki farkın incelenmesi çalışmanın alt amaçlarını oluşturur. Araştırmaya, Spor Bakanlığı'nın TOHM projesi bünyesinde, çeşitli branşlarda, olimpiyat oyunlarına hazırlanan, 18.95±2.20 yıl (kadın; n=121, 19.16±2.26 yıl, Erkek; n=269, 18.87±2.17 yıl) yaş ortalamasına sahip, 121 kadın, 269 erkek toplam 390 elit sporcu gönüllü olarak katılmıştır. Veri toplama aracı olarak "Dopinge Kullanımına Yönelik Tutum Ölçeği" (DKYTÖ) kullanılmıştır. Ölçek 5'li likert tipi olup toplam 10 sorudan oluşmaktadır. Çalışma non-parametrik istatistik yöntemleri ile değerlendirilmiştir. Buna göre; bağımsız gruplarda (2 grup) ortalamalar arasındaki farkın değerlendirilmesi için Mann Whitney U istatistik yöntemi kullanılmıştır. İkiden fazla grubun olduğu non-parametrik karşılaştırmalarda ise Kruskal-Wallis istatistik yöntemi kullanılmıştır. Katılımcıların, DKYTÖ puanlarında; yaş, ulusal başarı, milli olma ve doping kontrolünden geçme durumu ve "Doping sizce sporcuların sağlığı üzerinde olumsuz etki yaratır mı?" sorusuna verdikleri cevapları arasında anlamlı fark vardır (P<0.05). Katılımcıların, DKYTÖ puanlarında; cinsiyet, uluslararası başarı durumu, branş kategorileri, "Doping sözcüğünü ilk nereden duydunuz?" ve "Doping sizce nedir?" sorularına verdikleri cevaplar arasında istatistiki bir fark olmadığı görülmüştür (P>0.05). Çalışmadan elde edilen bulgulara dayanarak, spor yaşı, müsabaka tecrübesi uluslararası müsabaka deneyimi, doping ve doping yaptırımı ile ilgili bilgi düzeyi yüksek olan sporcuların dopinge karşı eğilimlerinin düşük olduğu belirlenmiştir. Bu bilgiler ışığında, dopinge karşı mücadelede WADA; Eğitim, kontroller ve yaptırımlar konusundaki var olan çalışmalarına devam etmelidir. Ayrıca uluslararası müsabakaya katılım artırılarak sporcuların müsabaka ve doping kontrolleri ile ilgili tecrübeleri yaşayarak öğrenmeleri de sağlanabilir.