Uluslararası ilişkilerde Spitsbergen Takımadaları : Balıkçılık koruma bölgesi ve kıta sahanlığı üzerindeki hukuki ve politik anlaşmazlıklar

Abstract

Arktika Bölgesi'nde yer alan Spitsbergen Takımadaları ve çevresindeki deniz alanları, yaklaşık 400 yıldır hem Arktika Bölgesi'ne kıyısı olan hem de farklı coğrafyalarda yer alan ülkelerin ekonomik, bilimsel, kültürel aktiviteler ve jeostratejik konumu ile ilgilendikleri bir alan olmuştur. Takımadaları özellikle sahip olduğu enerji kaynakları, iklim değişikliğinin yol açtığı çevre sorunları ve deniz alanları üzerindeki egemenlik iddiaları nedeniyle, stratejik önemini her geçen an artırmakta ve bu coğrafik alandaki gelişmeler küresel siyasetin odağındaki konular arasında yer almaktadır. 1920 yılında imzalanan Spitsbergen Antlaşması ile Takımadaları'nda kendine mahsus bir egemenliğe sahip olan Norveç, özellikle Soğuk Savaş'ın son dönemlerinden sonra Spitsbergen Takımadaları çevresindeki deniz alanlarında, yani Balıkçılık Koruma Bölgesi ve kıta sahanlığı üzerinde Uluslararası Deniz Hukuku Sözleşmeleri uyarınca egemenlik kapsamını genişletmeye çalışmaktadır. Ancak, Norveç'in hukuki ve politik uygulamaları eşitlik ilkesi esas alınarak imzalanan ve kendine mahsus bir özelliğe sahip olan Spitsbergen Antlaşması'na üye olan diğer ülkeler tarafından hukuka aykırı bulunmakta ve eleştirilmektedir. Bu çalışmada da, ülkelerin Spitsbergen Takımadaları üzerinde ve çevresindeki deniz alanlarında yaptığı ekonomik aktivitelere, bilimsel araştırmalara ve egemenlik iddialarına yer verilmekte ve Takımadaları çevresindeki deniz alanlarında Norveç ile Spitsbergen Antlaşması'na taraf diğer ülkeler arasında meydana gelen hukuki ve politik tartışmalar nedenleri ve sonuçları ile ele alınmaktadır.