Turizm açısından stratejik bir kaynak olarak gastronomik kimlik : kaynaklara dayalı yaklaşım modeli çerçevesinde bir araştırma

Abstract

Gün geçtikçe şiddeti artan küresel rekabet, turizm endüstrisinde de kendini göstermekte ve destinasyon yöneticileri artan rekabet ortamındaki piyasalarda sahip oldukları payı korumayı veya daha fazla pay elde edebilmeyi hedeflemektedirler. Bu durum da destinasyon yöneticilerini, özellikle mevsimsel kısıtları ortadan kaldıracak alternatif turizm türleri üzerine çalışmalar yapmaya yönlendirirken pazarlama çalışmalarında destinasyonu farklılaştıran, ikamesi mümkün olmayan, kıt ve tüketiciler için değer yaratan kaynakları ön plana çıkarmaya zorlamaktadır. Bu doğrultuda destinasyonu farklılaştıran en önemli özellik olan ''kültür'' içerisinde yer alan ''gastronomi'' ve dolayısıyla ''gastronomi turizmi'' sürdürülebilirlik ve rekabetçilik için önemli kaynak teşkil etmektedir. Bu çalışma, gastronominin destinasyon rekabetçiliğindeki etkilerini Barney'in (1991) Kaynaklara Dayalı Yaklaşım Modeli (KDYM) çerçevesinde inceleyerek, destinasyon yönetiminde gastronominin stratejik bir kaynak olarak nitelenip nitelenemeyeceği konusu üzerine yoğunlaşmış, böylece gastronominin rekabetçilikteki rolü ölçülmeye çalışılmıştır. Gastronomi literatüründe daha önce geliştirilen bir KDYM ölçeğinin bulunmaması nedeniyle konu ile ilgili ölçekler geliştirilmiştir. Geliştirilen ölçekler için dört adım izlenmiş; ilk olarak araştırmacı tarafından stratejik yönetim ve gastronomi ile ilgili literatür taraması yapılmış ve bir önerme havuzu oluşturulmuştur. Sonrasında ise konu ile ilgili alanda uzman bir grup akademisyen önerme havuzunu inceleyerek ölçekte kullanılması olası önermeleri belirlemişlerdir. Belirlenen olası önermelerden oluşan ölçekler turizm ve yönetim-organizasyon alanında uzman akademisyenlere sunularak pilot çalışma için uygun hale getirilmiştir. Pilot çalışma ise İstanbul'da görev yapan 48 üst düzey ve ara kademe otel, restoran ve seyahat acentası yöneticilerinin katılımıyla gerçekleşmiştir. Pilot çalışma sonuçları doğrultusunda çeşitli önermeler ölçekten çıkartılarak anket formu nihai halini almıştır. Nihai halini alan anket formu İstanbul'da görev yapan 211 üst düzey ve ara kademe otel, restoran ve seyahat acentası yöneticisine dağıtılmıştır. Katılımcılardan elde edilen veriler aracılığıyla yapılan faktör analizi sonucunda ''değerli olma'', ''kıt olma'', ''ikamesiz olma'', ''taklit edilemezlik'' ve ''rekabetçilik'' ölçeklerinin yapı geçerlilikleri gösterilmiştir. Araştırma modelinde yer alan değişkenler arasındaki ilişkinin varlığını, yönünü ve şiddetini ölçmek için korelasyon analizinden faydalanılmış ve değişkenler arasında anlamlı ilişkiler olduğu gözlemlenmiştir. Regresyon analizi sonucunda da değerli olma ve ikamesiz olma değişkenlerinin gastronominin destinasyon rekabetçiliğindeki rolünde olumlu bir etkisinin olduğu saptanmıştır.