Türkiye’de kamu denetçiliği kurumunun idare üzerindeki etkisi

Abstract

Hukuk devleti anlayışının gelişmesiyle birlikte ülkeler devasa devlet yapısı karşısında birey haklarının korunması amacıyla denetim mekanizmaları geliştirmiştir. Yargısal, siyasi, idari(yönetsel) denetim türlerinin yanında baskı gruplarının da denetiminden bahsetmek mümkündür. Çalışmanın birinci bölümünün ilk kısmında, Türkiye'de genel olarak idarenin denetimi incelenmiş, yargısal denetim ve yargı dışı denetim olmak üzere iki ayrı başlıkta detaylandırılmıştır. Yargı dışı denetim; siyasi denetim, idari(yönetsel) denetim, baskı grupları ve kamuoyu denetimi olarak ele alınmıştır. Birinci bölümün ikinci kısmında ise ombudsmanlık kurumunun ortaya çıkışı, gelişimi, amacı, görev ve yetkileri ele alınmıştır. Her ülke gelişmişlik düzeyi ve sosyo kültrel yapısına uygun hale getirerek ombudsmanlık kurumunu idari yapısına adapte etmiştir. Bu çaba sonucunda dünyada farklı ombudsmanlık uygulamaları ortaya çıkmıştır. Bu kapsamda ombudsmanlık türleri, işleyişleri irdelenmiş ve ombudsmanlık sisteminin uygulandığı ülke örnekleri tanımlayıcı araştırma yöntemi kullanılarak ele alınmıştır. Çalışmanın ikinci bölümünde Kamu Denetçiliği Kurumunun Türkiye'de idare üzerindeki etkinliğinin incelenmesi amacıyla, öncelikle Kurumun Türkiye açısından gerekliliği irdelenmiş, Kurumun çalışma usul ve esasları ele alınmış daha sonra karar türleri üzerine inceleme yapılıp örnek kararlara yer verilmiştir. Bu çerçevede nicel ve nitel verilerden faydalanılarak Kurumun mevzuat değişikliğine etkisi, idarelerin tutum ve davranışlarına etkisi irdelenerek bu kapsamda Kurumun yıllık raporlarından faydalanılmıştır. Çalışmanın sonuç bölümünde Kamu Denetçiliği Kurumunun Türkiye'de idare üzerinde nasıl daha etkin bir kurum olabileceği konusu tartışılmıştır.