Hegemonya ve ideoloji bağlamında basının rolü : Zaman gazetesi’nde 17-25 Aralık öncesi ve sonrasında yayımlanan iktidarla ilgili haberlerdeki söylem değişimi üzerine bir inceleme

Abstract

XX. yüzyılda yaşanan teknolojik ve ekonomik gelişmelerle medyanın yapısı önemli ölçüde değişim geçirmiştir. Bu değişim sonucunda, küreselleşen dünyada sosyal anlamda insanlara kitle olarak yaklaşma kaygısı olan çevreler için, medya en önemli araç olarak görülmektedir. Bir sermaye veya ideolojik grubun kontrolünde olan medya kurumları sahiplik yapısının çıkarları çerçevesinde ideolojik aktarım aracı olarak işlev görmektedir. Birey, yaşadığı dünyayı anlamlandırırken gerçeklikle arasına medya tarafından inşa edilen arayüzü görmektedir. Toplumda yaşanan olay ve gelişmelerin aktarıldığı haber bu arayüzün en önemli unsurlarından biri olarak görülür. Haber, toplumda olup biten olay ve gelişmeler hakkında bilgi aktarırken aynı zamanda söylemsel kodlarla yeniden inşa edilir ve böylece ideolojik aktarımın bir aracı haline gelir. Bu çalışmanın birinci bölümünde çalışmanın dayanağı olan kuramsal çerçeve boyunca ideoloji, hegemonya, eleştirel ekonomi politik, dil ve söylem kavramlarına ve bu kavramların iletişim biliminde uygulanma biçimine odaklanılmıştır. İkinci bölümde Gülen cemaatinin kurumsal yapısı incelenmiş bunun sonucunda Gülen cemaatinin birçok alanda faaliyet gösteren veya yakınlığı ile bilinen kurumları olduğu anlaşılmıştır. Türkiye'deki dini gruplarla karşılaştırıldığında farklı bir profile sahip olan Gülen cemaati ilk yıllarından itibaren siyasetle iyi denilebilecek ilişkililer içerisinde olmaya özen göstermiştir. Bu durum 2002 yılında iktidara gelen AK Parti için de geçerlidir. Taraflar arasında bir süre devam eden iyi ilişkiler 2013 yılına gelindiğinde tamamen kopmuş ve iki zıt kutup haline gelmişlerdir. Üçüncü bölümde eleştirel söylem analizi yöntemine değinilmiş ve Gülen cemaati ve AK Parti arasındaki ilişkilerin Zaman gazetesinin söylemine nasıl yansıdığı ortaya konulmuştur. İnceleme sonucunda gazetenin söylemini sahiplik yapısının iktidarla ilişkilerine göre şekillendirdiği sonucuna varılmıştır. İncelemeye alınan haberler sayıca fazla olduğundan ayrı ayrı kendi bağlamı içerisinde değerlendirmeye alınmıştır.