Havayolu taşımacılığı sektöründe elektronik ortamda bilet alımının birleşik teknoloji kabul ve kullanım modeli ile incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı; havayolu kullanıcılarının e-bilet web siteleri ve mobil biletleme uygulamaları kullanım düzeylerini incelemektir. Bu amaç doğrultusunda, Birleşik Teknoloji Kabul ve Kullanım Modeli ve alt boyutlarından yararlanarak kullanıcıların ilgili boyutlar bakımından düzeyleri belirlenmiştir. Tezin ilk bölümünde sivil havacılık ve havayolu taşımacılığı; ikinci bölümde ise Birleşik Teknoloji Kabul ve Kullanım Modeline ilişkin alanyazına yer verilmiştir. Üçüncü bölümde ise elde edilen analiz sonuçları ve bulgular sunulmuştur. İnternet üzerinden yayınlanan ölçek çalışması 1 ay boyunca e-mail, sosyal ağlar ve mobil uygulamalar ile dağıtılmıştır. Türkiye ve yurtdışından katımlar elde edilmiş ve 308 adet geçerli geri dönüş sağlanmıştır. Ölçekteki maddelerin hangi temel bileşenlere işaret ettiğini belirleyebilmek amacıyla açıklayıcı faktör analizi yapılmıştır. Geçerlilik ve güvenilirlik aşamasında, orijinali İngilizce olan ölçek, alan uzmanı kişiler tarafından Türkçe'ye çevrilmiştir. Daha sonra Türkçe form tekrar İngilizceye çevrilmiştir. İki İngilizce form karşılaştırılarak tutarsızlıklar giderilmiştir. Tekrar karşılaştırma yapılmış ve ikinci aşamada formlar arasında tutarlılık sağlanmıştır. Ölçeğin Türkçe' ye çevrilmiş son hali uygulanmıştır. Demografik özelliklerin (yaş, cinsiyet, eğitim) e-bilet web siteleri ve mobil uygulamaları kullanımına etkisi T-testi ve ANOVA ile incelenmiştir. Değişkenler arasındaki ilişkinin yönünü, derecesini ve önemini incelemek amacıyla korelasyon analizinden faydalanılmıştır. Daha sonra modelde yer alan doğrudan ilişkilerin test edilebilmesi amacıyla Doğrusal Regresyon kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre; e-bilet alımında web'in her seyahatte kullanılma yüzdesi mobil biletleme uygulamalarına göre daha yüksek çıkmıştır. Hem e-bilet web siteleri hem de mobil biletleme uygulamaları kullanıcılarının Kolaylık Algılarının yüksek olduğu yani, kullanıcılar için e-bilet web sitelerini ve mobil uygulamaları nasıl kullanacağını öğrenmenin ve kullanmanın kolay olduğu, yapılan işlemlerin ise açık ve anlaşılır olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Algılanan gizlilik ise e-bilet kullanımında, kullanıcıların en az önem verdikleri değişken olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Mobil biletleme uygulamaları kullanıcılarının davranışsal niyetlerinin cinsiyete göre farklılık gösterdiği sonucu elde edilmiştir. E-bilet web siteleri Kullanıcılarının Kolaylık Algısı, Sosyal Etki ve Yenilikçiliğin yaşa göre; Kolaylık Algısı, Sosyal Etki, Hazsal Motivasyon, Alışkanlık, Algılanan Gizlilik ve Davranışsal Niyetin ise eğitim durumlarına göre değişiklik gösterdiği gözlemlenmiştir. Mobil biletleme uygulamaları kullanıcıların ise Sosyal Etki ve Kolaylık Algısının hem yaşa hem de eğitim durumuna göre farklılık gösterdiği sonucuna ulaşılmıştır. Hem web hem de mobil biletleme uygulamaları kullanıcılarının Güven Algısı ve Bilgi Kalitesi arasında kuvvetli bir ilişki söz konusu olduğu görülmüştür. Elde edilen sonuçlar doğrultusunda, havayolu şirketlerinin e-bilet kullanımını arttırmaya yönelik tüketicilerin Kolaylık Algısı, Performans Beklentisi, Fiyat Tasarruf Yönelimi ve Bilgi Kalitesini karşılama ve geliştirme yönünde bu çalışmanın sonuçlarını göz önünde bulundurmaları önerilmiştir.