Infrared termometre tekniğinin nar (Punica granatum L.) bitkisinin sulama programlanmasında kullanım olanakları

Abstract

Yarı kurak bir iklim kuşağında yer alan Ülkemizde, gelişme dönemi boyunca düşen yağışın miktarı ve dağılımı bitki su gereksinimini karşılamamaktadır. Bu nedenle, kurak ve yarıkurak bölgelerimizde sulamanın önemi artmakta ve sulama zorunlu bir üretim girdisi olmaktadır. Öte yandan, sulama programlaması, bir başka deyişle suyun ne zaman ve ne kadar verilmesi gerektiği de sulama işletmeciliğinde oldukça önemlidir. Sulamalar; toprağı, bitkiyi ve iklimsel koşulları temel alarak programlanabilmektedir. Toprak ve iklimsel koşulları temel alan sulama programlaması yöntemleri güncelliğini koruyor olsa da son yıllarda bitkiyi temel alan yöntemler de giderek önem kazanmaktadır. Bu çalışmada, bitkiye dayalı yöntemlerden olan infrared termometre tekniği kullanılarak nar bitkisinde bitki su stresi indeksinin değerlendirilmesi ve sulama programlamasının belirlenmesi amaçlanmıştır. Deneme parselleri, üç tekerrürlü olarak A sınıfı buharlaşma kabından ölçülen yığışımlı buharlaşma miktarının 0.50 (S1), 0.75 (S2), 1.00 (S3), ve 1.25 (S4) katının üç günde bir ve altı günde bir uygulandığı konulardan, ayrıca bitki su stresi indeksini (CWSI) belirlemede kullanılan temel grafiğin alt baz çizgisini oluşturmak için susuz parselden oluşmuştur. Sulamalardan önce ve sonra farklı konularda infrared termometre aleti ile 11.00-14:00 saatleri arasında bitki taç örtüsü sıcaklıkları ölçülmüş, bitki taç örtüsü sıcaklığı ve hava sıcaklığı farkı ile havanın buhar basıncı açığı değerlerinden yararlanılarak CWSI hesaplanmıştır. Mevsim boyunca sulamadan önce belirli günlerde tüm konularda stoma iletkenlik değerleri ölçülmüş ve sulamalardan önce toprak nem içeriği belirlenmiştir. Bitki taç örtüsü sıcaklığı ve hava sıcaklığı farkına (Tc-Ta) ve havanın buhar basıncı açığına (VPD) bağlı olarak, üç günde bir sulanan konularda su stresi çekmeyen alt baz çizgisinin denklemi Tc-Ta = -0.6679VPD-3.4995 biçiminde altı günde bir sulanan konularda ise Tc-Ta = -0.6692VPD-5.274 biçiminde belirlenmiştir. Su stresli koşullarda hesaplanan üst baz çizgisi ise Tc-Ta= 0.0489VPD+2.8734 olarak belirlenmiştir. Üç günde bir sulanan konulardaki verim ve CWSI değerleri arasında önemli bir ilişki bulunmamıştır. Ancak, altı günde bir sulanan konuda verim ve CWSI değerleri arasında önemli bir ilişki elde edilerek en yüksek verimin alındığı S3 konusu aynı zamanda en düşük CWSI değerinin de elde edildiği konu olmuştur. Elde edilen sonuçlara göre, Antalya koşullarında nar bitkisinin sulama programlamasında infrared termometre tekniğinin kullanılabileceği belirlenmiştir. Antalya'da bu tekniğin kullanılması durumunda mevsim boyunca ortalama CWSI değerinin 0.20 civarında tutulacak şekilde sulama programlamasının yapılabileceği, 0.40 indeks değerinin sulamaların başlatılmasına karar vermek için kullanılabileceği, CWSI değerinin söz konusu değere ulaştığı zamana kadar oluşacak yığışımlı buharlaşma miktarının ise uygulanacak sulama suyu miktarı olarak önerilebileceği belirlenmiştir.