Kırsal kültürel peyzajlarda yerleşim dokusu ve geleneksel konut tipi analizi : Antalya Korkuteli örneği

Abstract

Kentler ile doğal alanlar arasındaki geçiş bölgeleri olan kırsal kültürel peyzajlardaki geleneksel yerleşim dokusu ve konut mimarisinin disiplinler arası bir yaklaşımla ve bilimsel yöntemlerle içinde yer aldığı peyzajla birlikte ele alınması, mimari plan tipolojilerinin tanımlanması yeni yerleşim ve yapı gelişimleri ile yöreye özgü tasarımlara yön vermesi açısından büyük önem taşımaktadır. Bu tez çalışmasında Antalya Korkuteli örneğinde kırsal kültürel peyzajlarda yerleşim dokusu ve geleneksel konut tipleri ile doğal peyzaj özellikleri arasındaki etkileşim analiz edilmiş; ilçedeki 58 adet yerleşim yükseklik, jeomorfolojik yapı ve bakı özellikleri açısından incelenmiş, konumlarına göre sınıflandırılan yerleşimlerin vaziyet planları çıkartılmıştır. Yerleşim dokusu ve geleneksel konut analizleri farklı jeomorfolojik yapı, yükselti ve bakı özelliklerine sahip 10 adet yerleşimde gerçekleştirilmiş; ışınsal, lineer ve organik olarak sınıflandırılan yerleşimlerdeki yerleşim dokusunun şekillenmesinde etkili doğal peyzaj faktörleri ele alınmıştır. Kırsal konut mimarisi ise yerel malzemeler ve geleneksel yapım teknikleriyle inşa edilmiş 20 adet konut ile detaylı bir şekilde incelenerek rölöve projeleri ile tamamlanmıştır. Çalışma sonuçları doğal peyzaj özellikleri ile kırsal yerleşim dokusu ve geleneksel mimari arasında güçlü bir etkileşim olduğunu; yer seçiminde jeomorfolojik yapının, kırsal yerleşim dokusunun şekillenmesinde topoğrafik yapı ve özellikle de eğim durumunun etkili olduğunu göstermiştir. Konutların şekillenmesinde ve geleneksel konut mimarisinin oluşumunda iklim özellikleri, konutların yapımında kullanılan malzemelerin seçiminde jeolojik yapı, konutlardaki plan oluşumunda ve yönelimde ise arazinin topoğrafik yapı özelliklerinin öne çıktığı belirlenmiştir. Çalışma bulguları ile Korkuteli bölgesine özgü yerleşim dokusu ve konut mimarisinin bütüncül korunması ve bölgedeki sürdürülebilir gelişimi açısından yerel yönetimler ve ilgili meslek gruplarının uygulamalarına yön verecek veriler ortaya koyulmuştur.