Yeni kentsel toplumsal hareketler ve şiddet

Abstract

Kapitalist sistem içerisinde yaşanan tıkanıklıklar 2008'den itibaren küresel krize dönüşmüştür. Neo-liberalizme karşı dünya çapında gerçekleşen isyanlar bugüne kadar birçok farklı boyutu ile ele alınmıştır. Harekete katılanların profilleri, talepleri, nasıl bir araya geldikleri gibi konular sıklıkla ele alınmış ancak bazı hareketlerde şiddet unsuru hareketin parçası olarak görülmüş ve kendi içerisinden öylece doğmuş gibi algılanmıştır. Fakat hareketin yönü yani kime ya da kimlere karşı yapıldığı ve hareketin karşısında yer alan bloğun bilhassa mevcut hükümetlerin tutum, davranış, söylem ve yaklaşımlarının ne olduğu göz ardı edile gelmiştir. Çalışma, sivil itaatsizlik olarak ortaya çıkan, şiddet unsuru barındırmayan hareketlerin şiddet içeren toplumsal hareketlere dönüşmesinin iktidar bloğu ile olan ilintisini ve toplumsal hareketler alanında eksik ya da zayıf kalan bir alanı, niteliksel araştırma yöntemini kullanarak ikincil veriler üzerinden tablolaştırma ve model oluşturmak suretiyle yapılan analizlerle doldurmak üzerinedir. Dünya çapında artış gösterdiği gözlenen toplumsal hareketlerin, çoğunlukla benzer talepler ve rahatsızlıklar ile ortaya çıkan hareket mensuplarının benzer tutum ve davranışlar sergilemelerine rağmen benzer sonuçlar elde edemedikleri görülmektedir. Burada bağımsız değişken olan unsur, hareketlerin gelişim evresinde iktidar erkinin sahip olduğu yetkileri isyan eden ve hareket başlatanlara karşı kullanım şeklidir. Sert yaklaşımlar şiddeti doğururken, makul ve uzlaşmacı yaklaşımlar hareketin sivil itaatsizlik özelliğini devam ettirmesini sağlamaktadır. İktidarın harekete olan yaklaşımlarının niteliği, o ülkedeki demokrasi anlayışını ve iktidar yapısını da göstermektedir. Haziran 2013'te ortaya çıkan 'Gezi Parkı' hareketi de 2008 sonrası dönemde ortaya çıkan son dönem toplumsal hareketlerden birisidir. Hareketin siyasal tarihimizde önemli bir dönüm noktasını oluşturduğunu görmek mümkündür. Hiç şüphesiz ki eylemlerin motivasyonu, hedefi ve sonuçları daha uzun süre siyasal hayatımızı etkilemeye devam edecektir. Gelecekte yaşanacak gelişmeler çoğu kez bu olayların ışığında analiz edilmeye ya da bu hareket ile ilgili örnekler verilerek güncel olaylar bu hareket üzerinden anlamlandırılmaya çalışılacaktır.