Asteroitlerin polarimetrik gözlemleri için TFOSC uyumlu optik polarimetre tasarımı

Abstract

Dünya'ya Yaklaşan Asteroitlerin (DYA) bazı fiziksel parametrelerinin incelenmesi (albedo, taksonomi, çap, porozite vs.) hem Dünya'daki yaşam hem de yakın gelecekteki yeni maden kaynakları (uzay madenciliği) açısından büyük önem taşımaktadır. Bu doğrultuda astrofizik kaynakların yer tabanlı gözlemleri ile GAIA ve Spektrum-X-Gamma benzeri astrofizik uzay programlarının entegrasyonu gerekmektedir. Bu entegrasyonun ülkemizdeki temsilcisi TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi TUG olup, TUG'da kullanılan teleskoplardan en büyüğü RTT150'dir. RTT150 ile birlikte çalışan TFOSC ("TUG" Sönük Nesne Spektrograf ve Kamera) bu teleskop üzerindeki en önemli odak düzlemi aletlerinden biridir. TFOSC'a entegre edilecek bir polarimetre ise düşünülen ortak çalışma programları bakımından TÜBİTAK'ın elini daha da güçlendirecektir. Bu çalışma ile TUG'a adı geçen yeteneğin kazandırılması hedeflenmiştir. Dünya çapındaki gözlemevlerinde gökcisimlerinden gelen ışığın kutuplanma (polarizasyon) oranı hesabı için polarimetri yöntemini kullanan WeDoWo (Wollaston Tipi İkili Takoz) prizması kullanılmaktadır. Tasarlanan polarimetrenin cihazsal ve sistematik hataları polarize ve polarize olmayan standart yıldızlar gözlemlenerek belirlenmiştir. Bu gözlemler sonucunda kutuplanma oranının hatası %0,2 ve kutuplanma açısının hatası 1,9 derece olarak hesaplanmıştır. Tasarlanan optik sistemin iletim parametresi (t)'nin 0,5 değerinde (ideal) olduğu saptanmıştır. Tezin birinci bölümünde kutuplanmanın genel tanımı, tarihsel gelişimi, astronomideki uygulama alanı ve Dünya çapındaki gözlemevlerindeki polarimetreler; ikinci bölümünde kutuplanmanın matematiksel tanımı ve asteroitlerin kutuplanması, üçüncü bölümde ZEMAX ile sistemin optik tasarımı; dördüncü bölümde kullanılan cihazlar hakkında genel bilgi, mevcut sistemin optik ve mekanik limitleri, kalibrasyon ve hata analizi, beşinci bölümde ise sonuçlar ele alınmıştır.