Televizyon dizilerinin üretiminde emek süreci : Set işçilerinin çalışma koşullarının analizi

Abstract

Günümüzde emek süreci incelemelerinde ana akım incelemelerin hâkimiyeti, eleştirel yönetim çalışmaları adı altında eleştirel bir anlayışı temsil eden postmodern teorilerin ise yükselişi söz konusudur. Ekonomi politik yaklaşım ise, iletişim ve enformasyon teknolojilerine dayanan bir toplumda emek sürecindeki değişimleri anlamada yetersiz olduğu iddiasıyla hem siyasal hem de entelektüel pratikler içinde terk edilmiştir. Bu çalışmada emek süreci incelemelerinde ekonomi politik yaklaşımın yeniden düşünülmesi gerektiği ve toplumsal varlığın önemli alanlarından biri olan medyayı, medyanın ürünlerini ve medya üretiminde emek sürecini açıklama gücüne sahip olduğu temel savından hareketle Türkiye'de televizyon dizisi üretiminde emek süreci, set işçilerinin çalışma koşulları incelenmiştir. Araştırmanın sonuçları, kanallar, yapım şirketleri, reklam verenler ve sponsorların birbirleriyle reyting cihazına bağlı, ekonomik ilişkiler içinde olduğu bir ortamda set işçilerinin olumsuz çalışma koşullarına işaret etmiştir. Set işçileri iş güvencesinden yoksun bir biçimde, işçi sağlığı ve iş güvenliği önlemleri alınmadan ücretleri geciktirilerek uzun süreler çalıştırılmaktadır. Set işçileri açısından iş zamanı ile boş zaman arasındaki sınır da giderek bulanıklaşmıştır. Set işçileri bütün bu olumsuz koşulların düzelmesini talep etmekle birlikte, sinema-televizyon alanındaki emek örgütlenmelerinde bir bölünme söz konusudur. Sinema-televizyon alanına ilişkin kurulan emek örgütlenmeleri de Türkiye'nin tarihsel koşulların içinde geriletilmiş ve güç kaybına uğratılmışlardır. Çalışma koşullarına yönelik olarak işçilerin işçi olmaktan kaynaklanan taleplerine karşın son sözü söyleyen üretimi kontrol eden güçler, kapitalizmin üretim ilişkileri çerçevesinde hareket eden kanallar, yapım şirketleri, reklam verenler ve sponsorlardır.