Medya okuryazarlığı eğitimi: Öğrenci, öğretmen, aile bağlamında örnek bir araştırma

Abstract

Bu çalışmanın amacı, ilköğretim okullarında seçmeli ders olarak okutulan medya okuryazarlığı dersini kapsamı, etkisi ve aktörleri bağlamında öğrenci, öğretmen ve aile üçgeni çerçevesinde incelemek, söz konusu aktörlerin medya kullanım alışkanlıklarının teknik ve eleştirel düşünme yeterliklerine nasıl yansıdığını ortaya koymaktır. Medya okuryazarlığı çalışmalarının en somut uygulama alanı olarak ilköğretimde, uygulayıcı (öğretmen), etkin alımlayıcı (öğrenci) ve okul-aile işbirliği kapsamında dersin bir ayağı olarak aile üzerindeki etkilerin ve olası eksikliklerin belirlenmesi amaçlanmaktadır. Kuramsal literatür taraması ve araştırma bölümlerinden oluşan çalışma öğrenci, öğretmen ve ebeveynlerden oluşan katılımcıların görüşlerine dayanan nitel bir çalışma olup, "Belge İnceleme" ve "Görüşme" teknikleri kullanılmıştır. Araştırma grubunun ilk ayağını Antalya'nın beş merkez ilçesinden rastlantısal olarak seçilen beş ayrı ilköğretim okulunda medya okuryazarlığı dersi alan/almış 15 kız ve 10 erkek öğrenci oluşturmaktadır. İkinci araştırma grubu ise, araştırma grubu içinde yer alan öğrencilerin velilerinden (10), üçüncü grubu ise yine araştırma grubunda yer alan ve velileri ile görüşme yapılan 10 öğrencinin medya okuryazarlığı dersi öğretmenlerinden (10) oluşmaktadır. Ebeveynleri ile görüşme gerçekleştirilen 10 öğrenci maksimum çeşitlilik örneklemesi ile seçilmiş, böylece farklı sosyo-ekonomik çevrelerden gelen kişilerden bilgi alma olanağı elde edilmiştir. Geriye kalan 15 öğrencinin aileleri ile görüşme gerçekleştirilmemiş, bu öğrencilerden alınan bilgiler verilerin desteklenmesi amacıyla kullanılmıştır. Görüşmelerde açık uçlu sorulardan oluşan "Görüşme Formu" uygulanmıştır. Verilerin çözümlenmesinde betimsel analiz ve içerik analizi yöntemleri uygulanmıştır. Çalışmanın kavramsal çerçevesini oluşturmak üzere gerçekleştirilen belge incelemesi sonucunda elde edilen bilgiler betimsel analiz, katılımcılar ile yüz yüze gerçekleştirilen görüşmelerden elde edilen veriler ise içerik analiz yöntemi ile çözümlenmiştir. Çözümleme sonuçları medya okuryazarlığı dersinin; medya kullanıcısı bireylerin ilgi ve gereksinimleri doğrultusunda program geliştirme, öğretmen yetiştirme, veli işbirliğini sağlama, okulların teknolojik altyapısını oluşturma alanlarındaki eksiklikler nedeniyle medya kullanıcılarının teknik ve eleştirel yeterliklerinin geliştirilmesinde amacına uygun işlev göstermediğini ortaya koymuştur.