Engelli turistlerin unutulmaz turizm deneyimlerinde etkili olan unsurların belirlenmesine yönelik nitel bir araştırma

Abstract

Turizm deneyimi kavramı, turizm araştırmalarında önemli bir olgu olmasına rağmen engelli turistlere yönelik unutulmaz turizm deneyimi üzerine yapılan çalışma sayısı oldukça sınırlıdır. Ulusal yazında ise, engelli turistler için unutulmaz turizm deneyimi üzerine yapılan bir çalışmaya rastlanmamıştır. Ülkemizde nüfusumuzun yaklaşık %12'sinin engelli olduğu göz önüne alındığında, turizm faaliyetlerine katılma potansiyeli olan engellilere yönelik hazırlıkların yapılması önem arz etmektedir. Bu çalışmanın amacı engelli turistlerin unutulmaz turizm deneyimlerinin doğasını anlayabilmek ve unutulmaz turizm deneyimlerinde etkili olan unsurları ortaya çıkarabilmektir. Bununla birlikte unutulmaz turizm deneyimlerinin engelliler için anlamının ne olduğunun kavramlaştırması, turizm deneyimlerinde hangi unsurların etkili olduğunun ortaya koyulması ve unutulmaz turizm deneyimi kavramına engelli turist açısından bakarak turizm deneyim yazınına farklı bir boyut kazandırılması da amaçlanmaktadır. Çalışma, Antalya'nın Alanya, Side, Belek, Kemer ve Kundu bölgelerinde konaklayan 20 engelli Rus turist ile Haziran ve Eylül 2014 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Görüşme yapılan kişiler, bedensel, ortopedik, işitme, işitme ve konuşma ve görme engelli turistlerden oluşmaktadır. Nitel araştırma yaklaşımı çerçevesinde, veriler yarı yapılandırılmış görüşme, odak grup çalışması ve doküman incelemesi yöntemleri ile toplanmıştır. Nitel araştırma verilerine içerik analizi uygulanması sonucunda turistlerin unutulmaz turizm deneyimlerini etkileyen unsurlara yönelik, 3 ana tema (psikolojik, sosyo-kültürel ve destinasyona ilişkin unsurlar) elde edilmiştir. Analiz sonuçları yazın desteği ile irdelenmiş ve yorumlanmıştır. Araştırmanın bulguları özetlenirse; engelli turistlerin unutulmaz turizm deneyimlerini belirgin şekilde etkileyen en önemli temanın destinasyona ilişkin unsurlar olduğu, engelli turistlerin yaşadıkları olumsuz deneyimlerin yaratmış olduğu psikolojik problemlerin engelli misafirlerin unutulmaz deneyimlerinde derin bir etkiye sahip olduğu ve engelli turistlerin engelli olmayan turistlerden ayrı şekilde düzenlenmiş organizasyonlara katılmak yerine, farklı kültürden insanlar ile birlikte sosyal etkileşimler kurabilecekleri faaliyetleri arzuladıkları ve sahip oldukları sosyal etkileşim ortamının turizm deneyiminde son derece önemli olduğu saptanmıştır. Sonuçlar incelendiğinde, engelli turistlerin unutulmaz turizm deneyimi üzerinde etkili olan bazı unsurların engelli olmayan turistler ile benzer olduğu ve aynı zamanda önemli farklılıkların da olduğu göze çarpmaktadır. Elde edilen bulgular, turizm yazınında engellilerin unutulmaz turizm deneyimi alanında yapılan araştırmalara farklı bir boyut kazandırmıştır. Bunun yanında ülkemizde engellilerin turizm deneyimi üzerine yapılan ilk araştırma olan bu çalışmanın bulguları farklı kültürel özellikleri yansıtması açısından da oldukça önemlidir. Diğer taraftan, engellilerin turizm deneyimlerini unutulmaz kılan unsurların turizm destinasyonlarının gelişiminden sorumlu olan kişi ve kuruluşlar tarafından incelenmesi önemli yararlar sağlayabilir.