Doğu sahasında yazılan Hekimoğlu satır altı Kur’an tercümesi’nde kelime yapımı

Abstract

ürklerin topluluklar halinde İslam'a girişiyle dini kaynakların tercümesi meselesi oldukça önemli bir hal almıştır. İslam'a girişle birlikte başta Kur'an olmak üzere dini hayata dair olan temel kaynaklar Türkçe'ye çevrilmiştir. Bu noktada metinlerin dini içerikli olmasından dolayı çevirilerde fazlasıyla özen gösterilmiştir. Bu da dil incelemesi açısından oldukça zengin ve nitelikli malzemenin elde edilmesini sağlamaktadır. Hekimoğlu Kur'an Tercümesi de doğu sahasında yazılan en önemli kaynaklardan birisidir. Biz de çalışmamızda Türk dilinin Harezm muhitine ait önemli ve geniş eserlerinden biri olan Hekimoğlu Kur'an Tercümesindeki kelime yapımını ortaya koymaya çalıştık. Çalışma giriş ve kelime yapımı olarak iki bölüme ayrılmıştır. Kelime yapımı da kendi içinde "İsimden isim, isimden fiil, fiilden isim ve fiilden fiil türeten ekler" şeklinde dört bölümde toplandı. Çalışmada etimolojik çalışma olarak Sir Gerard Clauson'un An Etymological Dictionary of Pre- Thirteenth Century Turkish adlı eseriyle, Marcel Erdal'ın Old Turkic Word Formation A Functional Approach to the Lexicon I-II eserleri kullanılmış, bununla birlikte dönemin eserlerinden kelimelerin kullanıldıkları yerlerin örnekleri verilmiştir. Bu eserler de Divanü Lugāti't-Türk, Kutadgu Bilig, Nehcü'l-Ferādis'tir. Bununla birlikte Suat Ünlü'nün Karahanlı Türkçesi Sözlüğü ve Harezm-Altın Ordu Türkçesi Sözlüğü kullanılmıştır