Türkiye’deki kadın çalışma mevzuatının uluslararası kuruluşlar ve Avrupa Birliği direktiflerine uyumuna yönelik bir mevzuat analizi

Abstract

Bu çalışmanın amacı AB uyum sürecinde Türkiye'deki kadın çalışma haklarını mevzuat olarak incelemek ve mevzuatın AB direktifleri ile uyumunu araştırmaktı. Ancak süreçte, kadın hakları konusunda etkili olan diğer uluslararası kuruluşlar, Birleşmiş Milletler ve Uluslararası Çalışma Örgütü ile uyum da incelenmiştir. Bu anlamda, bu çalışma bir mevzuat analizi olarak düzenlenmiş olup, toplam 11 başlık AB direktifleri ile uyum araştırmasına konu edilmiştir. CEDAW ve ILO ile uyum ise ayrıca değerlendirilmiştir. Çalışma, toplam üç bölümden oluşturulmuştur. Birinci bölümde çalışma hayatında kadına yönelik düzenlemeler yapan uluslararası kuruluşlar derinlemesine incelenmiş, ikinci bölümde Avrupa Birliği yapılanmasının kadına yönelik oluşturmuş olduğu direktiflere kadar derinlemesine bir inceleme yapılmış ve son bölümde CEDAW, ILO ve Avrupa Birliği direktifleri ile Türk mevzuatı karşılaştırılmıştır. Çalışma sonucunda görülmüştür ki, kadının iş gücü piyasasındaki katılımının artması, onun çok değişik problemlerle karşılaşmasını da beraberinde getirmiştir. Kadının iş hayatına katılımının bu denli artışı ve kadının erkekle aynı hakları elde etme mücadelesi, kadının çalışma hayatının içinde korunması amacıyla uluslararası girişimlerde bulunulmasına neden olmuştur. Bu amaçla birçok uluslararası kurum ve kuruluş çok çeşitli direktifler ve tavsiye kararlarıyla üye devletlerini kadın çalışma hakları konusunda geliştirmeye ve iyileştirmeye çalışmışlardır. Türkiye'de ise 1923 yılında Cumhuriyetin kurulmasıyla birlikte kadın ve erkeğin fırsat eşitliğine ilişkin çalışmalar başlamıştır. Mevzuattaki kadınların korunmasına dair ilk yasal düzenlemeye örnek olarak 1930'da yürürlüğe giren Umumi Hıfzıssıhha Kanunu gösterilebilir. Her ne kadar Türk mevzuatında kadın ve erkek arasındaki fırsat eşitliğine dair özel bir kanun bulunmasa da, başta Anayasa olmak üzere çalışma hayatını düzenleyen kanunlar içinde kadının korunması ve erkekle aynı haklara sahip olmasının sağlanmasına ilişkin hükümlerin varlığından söz etmek mümkündür. AB ile uyum süreci içinde AB Müktesebatına Uyum Ulusal Programı ile çalışma mevzuatında değişiklikler yapılmış ve mevzuat Avrupa Birliği direktifleri ile büyük oranda uyumlu duruma gelmiştir. Gerçekten de araştırma sonuçları göstermiştir ki Türk İş mevzuatında, kadın işçilerin korunmasına ilişkin Avrupa normları ile büyük oranda paralellikler bulunmaktadır.